• 1429-1520 yillari arasinda yasamis, amasya dogumlu meshur turk hattati. hatta derler ki turk hat sanati onunla basladi. muhittin serin tarafindan hazirlanmis bir biyografisi ve onemli eserlerinin tipki basimlarinin yeraldigi bir kitabi da basilmistir.
  • olumune müstakimzade, ebced hesabiyla hicri 926* senesine denk gelen su tarihi dusmustur.

    şeyh hamdullah olub küttâba kıble pîr-i hattât
    rıhletinde dil dedi târihini dayf-i ilâh
  • babası buhara dan göçen türklerden mustafa dede olup sühreverdiyye tarikatı şeyhi olduğundan imzalarında ibnu'ş-şeyh ibaresini kullanmıştır. kendi ismindeki şeyh lakabı ise okçuluk tekkesi şeyhi olmasından gelir. kıdvetü ehli'l- hatt yani hattatlar başı olarak da anılmıştır. 2. beyazid'a hat dersi vermiştir. osmanlı hat mektebinin kurucusu denilebilir. mushaf yazımında reyhani yerine nesih yazıyı kullanmıştır. kabri karacaahmed mezarlığındadır.
  • ahmet soysal felsefi bir inceleme olan "hüsnühat"adlı eserinde şeyh hamdullah ve onun hat sanatına getirdiği yenilikler için şunları söyler:

    "şeyh hamdullah'ın sülüs yazıda yarattığı -ve sonrası için gelenek oluşturan- yeniliğin, sülüs yazının esaslarını sarsması söz konusu olamaz. değişimleri, farkları anlamak için bilgili bir göz gerekir. o, yazıya akıcılık, kıvraklık getirmiştir. ama bir ağırlığı da vardır yazılarının -üstün bir dengeden ileri gelen ve sağlamlık etkisi yaratan bir çeşit ağırbaşlılık. kendi içine kapalılığından (kendi kendine yeterliliğinden) da söz edilebilir belki, şeyh hamdullah'ın kıt'alarının. bir tutarlık ve homojenlik yaratmıştır harfler arasından: bu aynı zamanda kopuş ve aksaklığa pek olanak tanımayan üstün bir ritm demektir. hat'ta yeni bir birlik anlayışı vücuda gelmiştir onunla beraber. biçimsel yaratı hizmetinde olduğu kutsal metnin düzeyinde yeni bir yetkinliğe ulaşmıştır: yazı sadece okunmak için değildir burada, ama sadece gözlere haz vermek için de değildir, taşıdığı birlik kendi kendine üstün bir anlama sahiptir - bu mürekkep maddeli harfler dünyası insana bir konum, bir ev sunar, onun dengeli ritminde bir an varolmak mutluluk verir."
  • beyazıt camiindeki kapı üstü yazıları kendisine aittir.
  • sultan 2.beyazıt'ın hat hocasıdır.ayrıca şeyh hamdullah'ın türk hattatları arasındaki yeri o kadar ulvidir ki;hüsn-i hat meşk edecek olanların kamış kalemlerini şeyh'in karacaahmet mezarlığındaki kabir toprağında bir müddet bekletildikten sonra temeşşuka başlamaları ve böylelikle feyzyab olacakları itikadi bir gelenek olarak günümüze kadar devam etmiştir.
  • doğumu ve eğitimi

    islam yazı sanatını zirveye taşıyan hattat olarak tanımlanan şeyh hamdullah amasya’da doğmuştur. doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte tarihçiler 1426-1429 olabileceğini kaydetmektedirler.

    hamdullah çelebi, dini ilimleri ve edebi bilgileri devrinin meşhur alimi şehzade ii.bayezid ve ahmed’in hocası hatip kasım efendi’den tahsil etmiş, ileri seviyede arapça öğrenmiştir.

    ilk hat hocası sufi yahya çelebi-zade ali çelebi olmuştur. onun fatih sultan mehmet’e katip olması üzerine amasya’da hayrettin halil çelebi hocalığında yazı eğitimini tamamlamıştır. şeyh hamdullah asıl gelişmesini yakut musat’sımi ve abdullah sayrafi’nin yazıları üzerinde yaptığı uzun çalışmalar sonucunda elde etmiştir.”

    şeyh hamdullah yazdığı yazı ve kendine has üslûbu ile “kıbletül küttab” diye anılmıştır. yazı onun elinde o derece gelişip güzelleşmiştir ki zamanındaki ve daha sonraki hattatlar ona benzemeye çalışmışlarsa da sanatına yaklaşabilen çok az olmuştur.

    ii.bayezid, şehzadeliği ve amasya valiliği sırasında şeyh hamdullah ile yakından ilgilenmiş, hatta hamdullah’ın yazı hokkasını kendi elinde tutarak üstada hizmette bulunmuştur. davetlerde de en yakınında oturtmuş, diğer misafirlerden ayrı tutmuştur.

    ii. bayezid hamdullah’i istanbul’a davet ediyor

    1481'de fatih sultan mehmed han’ın vefatı üzerine tahta davet edilen şehzade bayezid, amasya’dan ayrılırken hocası şeyh hamdullah’ı istanbul’a davet etmiştir. bayezid han’ın saltanat tahtına çıkmasından bir süre sonra hamdullah istanbul’a gitmiş, amasya’da iken arkadaşlık yaptığı hattat abdullah ve hattat cemaleddin amasi’nin evine misafir olmuştur.

    hocasının istanbul’a geldiğini işiten sultan bayezid şeyh’e olan muhabbetinden, ona yakın olmak ve sohbetinde bulunmak için sarayın harem dairesi civarında oda tahsis etmiştir. daha sonra şeyh hamdullah, saraya katip ve saray hüddamlığına muallim tâyin edilmiştir.

    hamdullah’in okçuluğu

    hattatların piri şeyh hamdullah, “şeyh” unvânını ok atıcılığından almıştır. ok ve yay yapmakta meşhurdur. şeyh hamdullah iyi bir ok atıcısı olduğunu, 1100 adımlık atışıyla göstermiştir. pehlivanlar arasında ok atış rekoru kırarak menzil sahibi üstat olmuştur.

    bu başarıları sebebiyle padişah ii.bayezid tarafından mahmud ve hamza dede’den sonra ok meydanı atıcılar tekkesi şeyhliği’ne tayin edilmiştir.

    şeyh hamdullah aynı zamanda iyi bir terzidir. diktiği kaftanların dikiş yerlerini bulmakta zorlukta çekilirmiş. ii. bayezid’in şehzadeliği sırasında şeyh hamdullah kendi elleri ile diktiği ve hediye olarak verdiği kaftanda dikiş yerleri gizlenmiştir.

    son yillari ve ölümü

    ii.bayezid’in vefatından sonra oğlu sultan selim zamanında sekiz yıl tamamen inzivaya çekilmiştir. hem talebe yetiştirmiş, hem de manevi terbiyesine girmiş müritlerini irşat ederek günlerini geçirmiştir. kanuni sultan süleyman han’ın tahta çıkması ile tekrar padişahın teveccühüne mazhar olmuştur. 1526 yılında istanbul’da vefat etmiştir. vefat ettiğinde yaşı doksanın üstündedir. mezarı karacaahmet mezarlığındadır.

    eserleri

    şeyh hamdullah doksanı aşan yaşı ile hayata veda ettiği zaman, geride 30 mushâf-ı şerif, 50 en’am-ı şerif ve cüz, 121 mûrakka ve kıt’a 8 ilmi eser, 6 dua mecmuası bırakmıştır. ilim ve sanat dünyamıza bilhassa altı nevi yazıda eserler vermiştir. 47 adet mushaf-ı şerif, meşarik ve mesahib-i şerif, bine ulaşan enam, kehf, nebe sureleri, tomar kıt’a ve murakka yazmıştır. mimaride tezyini bir unsur olan celi yazılarla pek az meşgul olmakla beraber bilinen celi yazıları istanbul’un firûz ağa camii, davut paşa camii, bayezid camii kitabeleri ile edirne bayezid camii kitabeleri onun eseridir.

    http://www.kalemguzeli.net/seyh-hamdullah.html
  • ahmed karahisari o dönem ki rakipleri arasındadır.
    rakip, çünkü ahmed karahisari'nin yeni getirdiği üslüp ve teknik o dönem için kabul edilebilir niteliklere sahip değildi ve şeyh hamdullah, o dönemin en ünlü hattatı olması vesilesiyle ve çevresinin de yardımıyla yeni üslup getirenleri engellemeye çalışmıştı. bu sebeple pek çok esere imza atmıştır.
  • sühreverdiyye tarikatı şeyhlerinden mustafa dede efendi’nin oğludur. islam yazı sanatını zirveye taşıyan hattat olarak tanımlanan şeyh hamdullah, yazdığı yazı ve kendine has üslûbu ile ‘kıbletül küttab’ diye anılmıştır.
  • istanbul fatih'in beyazıt semtindeki çarşıkapı caddesi üzerinde bulunan 60 santimetrelik girişe sahip sokağın adıdır. bu sokak istanbul’un en dar sokağıdır. sokağın en geniş yeri 150cm en dar yeri ise 60cm’dir.
hesabın var mı? giriş yap