• 1856 tarihli, tanzimat devri'nin kapsama alani altinda bulunan, igrenc yalaka bir fermandir . bati'ya verilen politik, ekonomik ve siyasal bir odundur . bir suru di$ nedeni varsa da, asil neden olarak rusya saldirisiyla birlikte bogazlari korumak amaciyla ilan edilmi$tir denilebilir .

    bu fermanla di$ politika tamamen batinin gucler dengesine birakilmi$tir . $oyle ki, batidan "aman rusya'dan kurtarin bizi" $eklinde yardim istenilmi$, kar$iliginda da bu ferman imzalanmi$tir . icerdigi hukumlerin yuzde99'u di$ olaylara ili$kindir . tamami di$ baskinin urunudur ve ekonomi tamamen acilmi$, di$ borclar katlandikca katlanmi$tir . tabani olmayan bir harekettir ve ki$ilerle sinirli kalmi$tir .

    (bkz: hukuk)
  • müslim-gayrimüslim ayrımının tanzimat fermanı ile ortadan kaldırılamadığını iddia eden devletleri memnun etmek amacıyla yapılan, kaş yapalım derken göz çıkarmış, her türlü hak ve imtiyazın verilmesine neden olmuş zamansız reform çalışması
  • 1856 paris antlaşması metninde de yer alan ferman.
    günümüz türkçesi'yle şöyledir:

    1) ülkede bulunan hıristiyan ve diğer gayri müslimlere, ecdadım tarafından daha önce verilen her türlü ayrıcalık ve bağışıklık aynen yürürlüktedir. bunun için hıristiyan ve diğer gayri müslim toplumları özellikle patrikhanelerde oluşturulacak meclislerce, fetihler babası ikinci sultan mehmet'in patrik ve piskoposlara lütfettikleri izinlerde dahil olmak üzere bu ayrıcalık (imtiyaz) ve bağışıklıklar (muafiyet) yeniden gözden geçirilerek:
    a) patriklerin seçim usulleri, toplumların bab-ı ali ile anlaşmaları halinde tespit edilecek esaslar dahilinde yeniden yapılacak seçim sonunda patriklik beratı onaylanmak koşulu ile bu kişiler ömürboyu görevde kalabileceklerdir.
    b) rahiplere her ne ad altında olursa olsun; hediye, bahşiş verilemez ve alamaz ve gelir getirebilecek kaynaklar oluşturulamaz. bunların yerine patriklere ve toplum başlarına belirli gelir tahsis edilir ve diğer ruhbanlara derecelerine ve gördükleri işin taşıdığı öneme göre hakkaniyete uygun maaş verilecektir.
    c) hıristiyan ve sair gayri müslim toplumun taşınır ve taşınmaz mallar ile şehir kasaba ve nahiyelerde mevcud olup toplumlar tarafından görevlendirilmiş kişilerin veya topluluğun idarelerindeki binalar, okullar, hastaneler, mezarlık gibi yerler oldukları gibi korunacak, tamir ve ıslahlarına engel olunmayacak ve fakat yeniden yapılacaklar için yerel idarelerin onama ve onayı alınacaktır.

    2) her toplum, diğer toplum ile birlikte hareket etmemek koşulu ile ayinlerini serbestçe yapabilecektir. gerekli tedbirler idarece alınacaktır.

    3) mezhep, dil, cinsiyet gibi hususlarda bir sınıfın diğer sınıf hakkında küçültücü söz, yazı, davranışlar ve namusa dokunacak her türlü tanım ve niteleme tamamen ve kesinlikle yasaktır.

    4) hiç kimse din değiştirme hususunda zorlanamaz.

    5) hangi din mezhep ve ulustan olursa olsun, kendi kabiliyet ve ehliyetlerine göre, yürürlükteki mevzuat dahilinde kamu hizmetlerine girmeleri serbesttir.

    6) her toplum, ilgili bakanlığın gözetim ve denetiminde olmak koşulu ile; eğitim, zenaat ve sanayie dair okullar açabilirler. buralarda görev alacak öğretmenler ve ders programı toplum ve idarece oluşturulacak karma bir meclis tarafından onaylanmak ve ferman onama koşuluna bağlıdır.

    7) müslüman ile hıristiyan ve sair gayri müslim arasında veya hıristiyan ile diğer gayri müslimlerin birbirleri arasında ticaret ve cinayete dair uyuşmazlıkları karma mahkemelerde görülecektir.
    duruşmalar açıktır. tanıklar kendi inanç ve mezheplerine uygun olarak yemin ederler.
    hukuk davaları eyalet ve illerde vali ve kadıların hazır bulundukları mahkemelerde hakimler tarafından şeriat ve yasalar hükümlerine göre görülecektir.
    hıristiyanlar ile gayri müslimler arasındaki veraset davalarının sahipleri istedikleri takdirde davalarının patrik veya ruhani meclislere gönderilmesini isteyebilirler.
    duruşmalar sür'atle tamamlanarak tutanaklar ülkede mevcut tercümanlara tercüme ettirilir. davalar insan haklarına ve adalete uygun şekilde sonuçlandırılır.
    tutuklama ve göz altında bulundurma mümkün olduğunca kısa süreli olmalıdır.
    hapishanelerde işkence, eziyet ve cismani ceza uygulanması kesinlikle yasaktır. aksine davrananlar veya emredenler cezalandırılırlar.

    8) vergilerde eşitlik esastır.

    9) hıristiyan ve diğer gayri müslimler de, müslümanlar gibi askerlik görevlerini yaparlar. bedel veya para ödemek suretiyle kısa süreli askerlik yapılabilir. bu gibilerin askerlik sınıflarının ve sınıflar içindeki görevlerinin tayin ve tespiti askeri makamlara aittir.

    10) eyalet ve il meclislerine, seçilme belirli usul ve esaslara göre yapılır. toplumlar oranlarına göre temsil edilirler.

    11) alış-veriş ve mülk edinme konusundaki yasa ve tüzükler, bütün vatandaşlar hakkında eşitlik ilkesi içinde uygulanır.

    12) eyalet ve il meclislerine üyeler 1 yıl için seçilirler.

    13) yasa ve tüzükler bütün vatandaşlar arasında eşitlikle uygulanır.
  • bazı tarihçiler tarafından yabancı fermanı olarak ta adlandırılan ferman.
    tamamen dış baskılar sonucu ilan edilmiştir ve osmanlı bu fermanla dağılmayı biraz da olsun durdurabileceğini ummuştur.
    nitekim bu ferman dağılma sürecini nos devreye girmiş araba misali hızlandırmıştır.
  • imparatorluk dahilindeki kiliselere çan çalma hakkı veren ferman. klasik osmanlı döneminde çan çalmak yasak olduğundan kiliselerde ayinler tahta tokmak sesiyle duyurulurmuş.
  • "allah cem-i cümlemizi ıslah etsin" cümlesiyle biter.
  • uzun müzakereler neticesinde ingiliz ve fransız sefirlerinin isteklerine ve viyana kararlarina uygun bir fermandır. ali paşa ile fransız ve ingiliz elçilerinin ortaklaşa hazırladıkları yeni program, paris konferansından önce ilan edilmiştir. (18 şubat 1856)
    ıslahat fermanı umumi olarak hristiyanların ve bilhassa azınlıkların menfaatine olmuştur.
  • kırım savaşındaki hezimet sonrası, paris antlaşmasından hemen önce avrupalı devletlerin osmanlı iç işlerine karışmasını önlemek amacıyla çıkarılmış ferman. rusya, hıristiyanları bahane ederek iç işlere karışma kapısını aralamışken, ingiltere, fransa ve avusturya "biz niye faydalanmıyoruz lan" diyerek olaya girişmişlerdir nitekim bu 3 ülkenin temsilcileri fermanı hazırlayan grubun içindeydi.

    bu ferman hoşgörülü osmanlı'nın bazı hoşgörüsüzlüklerini ortaya çıkarması bakımından ilginçtir. maddelere şöylece bir bakarsak, müslümanlar ve müslüman olmayanlar arasında şu konularda ayrılık görebiliriz: eşit yargılanma, eşit söz hakkı, dini mekan ve ibadethanelerde özgürlük ve en sevdiğim madde: kimse din değiştirme hususunda zorlanamaz. osmanlı devleti bu maddeyle daha önceden resmen "din değiştirmeye zorlama" diye bir eylemin olduğunu kabullenmiştir.

    ferman doğal olarak müslüman halkın hoşuna gitmemiştir, bazı hükümleri ise (herkesin askerlik yapması gibi) gayrimüslimler tarafından hoş karşılanmamıştır ve diğer fermanlar gibi bazı maddeleri sadece kağıt üzerinde kalmıştır.

    sonuç olarak dış güçlerin baskısıyla ve dış gücü engellemek amacıyla çıkarılan bu dini nitelikli ferman kötü gidişatı durduramamıştır.

    http://www.gribilge.com/1856-islahat-fermani/
  • ıslahat fermanı kırım savaşının son yıllarında hazırlanarak paris anlaşmasından 6 hafta önce kabul edilmiştir. dış baskı sonucu çıkarıldığının yazılması adettendir.hükümleri şöyledir;

    *tanzimat fermanının tanıdığı hak ve özgürlükler aynen tanınacak.
    *gayrimüslimlerin ihtiyaçları patrikhanelerde bulunan meclisler yoluyla devlete sunulacak.
    *patriklerin seçim usulü iyileştirilecek.
    *gayrimüslim din adamlarına devlet maaş bağlayacak.
    *hristiyan rahiplerinin mallarına müdahalede bulunulmayacak.
    *gayrimüslimler kendi işlerini görebilmeleri için her cemaat birer meclis seçecek.
    *gayri müslimlerin ibadet yerleri,okul,hastane ve mezarlıklarının tamirine engel olunmayacak yenilerinin yapılmasına izin verilecek
    *mezhep,dil ve cinsiyet bakımından eşitlik ilkesi kabul edilecek.
    *din ve mezhep değiştirmesi için kimse zorlanmayacak.
    *devlet memurluğuna girişte din farkı gözetilmeyecek.(yani gayrimüslimler devlet memuru olabilecek)
    *gayrimüslimler de devletin askeri ve mülki okullarına kabul edilecek.
    *ticaret ve ceza davalarında eğer taraflardan biri müslüman diğeri gayrimüslim ise yargılama karma mahkemelerce ve aleni olarak yapılacak.mahkemelerde şahitlik konusunda müslümanlar ve müslüman olmayanlar arasında eşitlik olacak.
    *işkence ve eziyet yasağı.bunları emreden amirlerin ve yapan memurların şiddetle cezalandırılması emri.
    *vergi alımında din ayrımı yapılmayacak.
    *yabancılarda osmanlı toprakları üzerinde mülk edinebilecek.
    *gayrimüslimler de eyalet meclislerine girebilecek.(siyasal temsil hakkı)

    anlaşılacağı üzere ıslahat fermanının amacı,müslümanlar ve gayri müslimler arasında her yönden eşitlik sağlamaktı.aradaki farklar kaldırılıyordu.
    sonuç olarak osmanlı imparatorluğunda ıslahat fermanı ile avrupa ülkelerinde bulunan hak ve özgürlüklerin önemli bir kısmının tanındığını söyleyebiliriz.osmanlı'nın sened i ittifak ve tanzimat fermanıyla başlayan anayasalcılık hareketleri ıslahat fermanıyla devam ediyor.
  • imparatorluk boyunca en önemli fermanlar: 3 kasım 1839'da tanzimat fermanı, 18 şubat 1856'da ıslahat fermanı ve 1860'ta da sultan abdülaziz fermanları olarak sıralanır. bu fermanlarla, devletin çöküşünün toplumsal ve ekonomik nedenleri araştırılmadan, bazı batı kuruluşlarını ve anlayışını devlete getirmekle devletin kurtarılabileceği sanılmış fakat bu fermanlarla toplumdaki kuruluş ve anlayış ikileme düşmüş, islam dünya görüşü ve bu anlayışla kurulan kuruluşlarla birlikte batı taklitçisi kuruluşlar arasındaki çatışmalar sonucunda toplumun içinde daha büyük sorunlar çıkmış, çöküşü önleyeceği düşünülen ıslâhat fermânları, beklenen etkiyi gösterememiştir.
hesabın var mı? giriş yap