çip krizi

• yakın zamanda her sektörü etkileyecek olan krizdir. otomobil sektörü bunu dillendirmeye başladı. hayatımızın neredeyse her alanında bulunan bu yarı iletkenler, eğer bu krizin bir çözümü bulunamazsa, her bireyi doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyecektir.
  
  kaynaklar için erdi özüağ'a teşekkür ederim.
  
  otomobilde çip krizi
  
  çip krizi derinleşiyor
• sözlük özelinde konuya değinilmemiş olması şaşırtıcı.
  yalnız bu krizin faturası dünyaya tahmin edilenden daha fazla olacak.
  küçük ölçekli bir firma olmamıza rağmen çip krizi 2021 üretim planlarımızı tümüyle boşa çıkarttı.
• dünyanın artık kocaman bir köy olduğunun ispatı gibi sanki. tayvandaki kuraklık nedeniyle bütün dünyada bir çok sektörü etkileyecek bir olay.
  
  çip krizinin detayları
• covid ve kuraklıklı ile birlikte arzın talebe yetişememesi sonucu ortaya çıkan global işlemci ve yarı iletken türevlerine erişim sorunu
  
  kullanılması gereken 3 farklı stm32 serisine ait mcu ları bulamamam ile iliklerime kadar hissediyorum.
  
  nasıl olur, ne zaman düzelir bilmiyorum, nereye gitsem 43 haftalık temin süresi alıyorum
• bazı editörlerin kafasını karıştırmış kriz, üstü cip krizi altı çip krizi kalmış
• şu konjonktürde türkiye fab kurmayacaksa hiçbir zaman kuramayacak aslında.
  keşke azıcık vizyoner olsak.
• abdnin başlattığı ve saçma sapan yasaklarla başka ülkelerin başka ülkere çip üretimi yapacak teknolojileri engelleyip yangınını körüklediği olay.
  
  bu yüzden tayvan ve kore diapolüne mahkumuz ve fiyatlar olması gerekenin en az iki katı. ama bu durum abdyi de vurdu kendi sanayisinin üretimi çip eksikliğinin sıkıntısını çekiyor. hedef aldığı çin şirketi çip eksikliğinden dolayı karlarını 3' katladı.
• çip krizi sadece bir arz şoku mu?
  
  ev aletlerinden araç içi elektronik sistemlere, savunma sanayiinden giyilebilir teknolojilere kadar her alanda büyük önem taşıyan çipler yarı iletken olarak da adlandırılırlar.
  
  kendisi küçük ancak önemi büyük olan çip sektöründe çin enteresan bir şekilde en büyük üreticiler arasında değil, en büyük tüketici konumunda bulunuyor.
  
  çip üretimi abd ve uzak doğulu firmaların tekelinde bulunuyor. ancak çin hem büyük bir tüketici hem de çiplerin hammaddesi olan silisyumun en büyük üreticisi.
  
  son aylara damgasını vuran çip krizi otomotiv sektörünü etkilemeye ve üretim bantlarını teker teker durdurmaya başlayınca çip ithal eden tüm ülkeler için alarm zilleri çaldı.
  
  pandemi başında çip sektörünün önümüzdeki beş yıl boyunca yüzde 5 büyüyeceği bekleniyordu ancak şu an beklentiler revize edildi ve yüzde 10 büyüme öngörülüyor. çip krizinin dünyadaki otomobil üretimini 2021 yılının ilk yarısında 2-4 milyon arasında düşürmesi bekleniyor.
  
  salgın döneminde insanların evlere kapanması, eğitim, iş ve eğlence faaliyetlerini evden yapması bilgisayarlar, akıllı cihazlar, tablet ve oyun konsollarının kullanımını artırdı. ayrıca pek çok şirket, çalışanlarının evden çalışması için uzaktan çalışma sistemleri geliştirmeye veya mevcut altyapıyı iyileştirmeye yöneldi.
  
  eğitimde de teknolojinin kullanılması bu cihazlara olan talebi çok daha yukarılara taşıdı ve tüketici elektroniği olarak adlandırdığımız sektöre olan talep arttı. tüketici elektroniği sektörünün bir girdisi olan çiplere talep de böylece artmış oldu. bunlara ek olarak telekomünikasyon şirketlerinin geniş bant altyapısı yatırımlarının artması da yarı iletkenlere olan talebi artırdı.
  
  küresel çip tedarikinde yaşanan kıtlık pek çok otomobil üreticisinin kısa dönemli olarak üretimi durdurmasına neden oldu. türkiye’de oyak renault 15-22 mart, tofaş 19 mart-5 nisan, ford otomotiv de 3-9 nisan tarihleri arasında üretime ara vereceğini duyurdu. görünen o ki çip tedarikinde yaşanan sorun devam ederse üretimi durduran sadece otomotiv sektörü olmayacak, çipleri kullanan tüketici elektroniği gibi diğer endüstriler de üretime ara vermek zorunda kalacak.
  
  avrupa gibi otomotiv sektöründen geçinen ülkeler veya türkiye gibi otomotiv ile ciddi istihdam sağlayan ve ihracat yapan ülkeler için yaşanan çip krizi bir hayli kritik. ayrıca çip tedariki bugünden yarına çözüm bulunacak bir sorun da değil. hem karmaşık üretim yapısı hem de hammaddesinden başlayarak üretiminin zaman alıyor olması çipler konusunda ilerleyen günlerde yeni sorunlar yaşanmasına sebep olabilir. 2021 yılı boyunca çiplerde tedarik sorununun devam etmesi öngörülüyor. üretilen ama kıt miktarda olan çipleri kimin alacağı konusunda tüketici elektroniği devleri ile otomotiv devleri arasında ve hatta ülkeler arasında münakaşalar çıkabilir.
  
  çip krizinin altında yatan nedenler
  
  çip tedarikinde yaşanan sıkıntı çoğunlukla otomotiv ve tüketici elektroniği sektörlerinde değişen arz ve talep dengesi ile açıklanıyor. pandemi sırasında üretim bantlarını durduran otomotiv sektörünün bir girdi olarak kullandığı çipler tüketici elektroniği sektörüne kaydı. ancak beklenenden hızlı bir toparlanma ile üretime geri dönen otomotiv sektörü kısa bir süre sonra çip bulamamaya başladı. çünkü kendilerinin çip sektöründe açtığı boşluğu tüketici elektroniği doldurmuş ve çipleri en çok bu üreticiler almaya başlamıştı.
  
  çip üretimindeki en önemli hammadde olan silisyum yarı metal olarak yeryüzünde çok yaygın ve 2020 yılında dünyada üretilen sekiz milyon tonun beş tonu çin’de üretildi. danışmanlık şirketi sinolytics’in yöneticisi jost wübbeke’ye göre çip krizinin asıl başladığı yer burası. son derece yüksek enerji harcayarak eritilmesi gereken bu metal, çin’de yaşanan kuraklık ve akabinde hidroelektrik santrallerinde yaşanan birtakım sorunlar ve artan elektrik fiyatları nedeniyle eritilemedi. yani öncelikle çiplerin hammadde üretiminde belirgin bir aksama oldu.
  
  avrupa basınına göre küresel çip piyasasında yaşanan kıtlığın bir diğer nedeni de abd hükümetinin ticari yaptırımları. bilindiği gibi trump yönetimi huawei’ye yönelik yaptırımlarını sıkılaştırmış, çinli teknoloji şirketi huawei de yaptırımlar eylül ayında yürürlüğe girmeden önce en büyük çip üreticisi tayvanlı tsmc ve diğer tayvanlı üreticilerden yeterli sayıda çipi güvence altına almak için büyük siparişler vermişti. ancak bu arada tayvanlı çip üreticileri pandemi nedeniyle dizüstü bilgisayarlar, oyun konsolları ve akıllı telefonların artan talebine binaen elektronik sektörünün siparişlerini yetiştirmekle meşguldü. yani tayvanlı üreticiler bir anda çok yüksek siparişleri karşılamak zorunda kaldılar. bir de bunun üzerine salgın önlemlerinden sonra beklenenden hızlı bir şekilde sahalara geri dönen ve üretime başlayan otomotiv sektörü tekrar çip siparişine başlayınca zaten tam kapasite çalışan çip üreticileri bu talebi karşılayamaz oldular. tüketici elektroniği çip talebinde o kadar ileri gitti ki apple tek başına tüm otomotiv endüstrisi kadar çok çip istemeye başladı.
  
  bir yandan ülkeler çip krizini atlatmak için önlemler üzerinde düşünürken diğer yandan amazon ve microsoft gibi firmalar da kendi yarı iletkenlerini geliştirme planları yapıyor. şu an çip endüstrisinin en büyük müşterisi olan apple, en büyük çip üreticilerinden biri olmaya hazırlanıyor.
  
  çip piyasasında her ne kadar serbest bir piyasadan bahsediyor olsak da ürün kıtlaşınca karaborsa ve kaba kuvvetin devreye girmesi kaçınılmaz olabilir. günümüzün kaba kuvveti ise yumruk değil, yaptırım gücüdür. almanya’nın otomotiv devleri, çinli teknoloji firmaları ve abd’nin apple’ı arasında çıkabilecek bir çip kavgasının sosyo-ekonomik ve ticari sonuçları tüm dünyayı bir şekilde etkisi altına alacaktır.
  
  pandemi başında avrupa ülkeleri girdiler ve üretim süreçleri açısından çok basit sayılabilecek maske tedarikinde bile çok sıkıntı çektiler. süveyş kanalının tıkanması ile küresel tedarik konusunun ne kadar kırılgan olduğunu tüm dünya tekrar gördü.
  
  otomotiv ve elektronik sektörlerinde üretimin aksamadan devam edebilmesi ve tedarik zincirinde yaşanan kırılmaların olmaması için en doğrusu, yükte de pahada da hafif olan ama üretimde başat rol oynayan bu küçük maddeyi kendi kendine üretmek ya da en azından kolayca temin edilebilecek bir tedarik zincirini yakın coğrafyada güvence altına almaktır.
  
  dijital dönüşüm, elektrikli otomobiller ve otonom cihazlarla şekillenecek olan yeni dönemde yerli yazılım, pil üretimi ve çip gibi stratejik öneme sahip bileşenler yerli ve milli teknoloji için olmazsa olmaz unsurlar. bu konu hem yatırım hem de üretim süreci olarak uzun vadeli bir vizyon gerektiriyor. sanayide dijital dönüşüm konusunda çok ileride olan avrupa bile şu an çip üretemiyor olmanın sıkıntısını yaşıyor. görünen o ki küresel rekabete bir aktör daha eklendi: küçücük çipler.
  
  prof. dr. elif nuroğlu
  türk-alman üniversitesi
  iktisat bölümü başkanı
  
  kaynak: 14.04.2021 - anadolu ajansı
  çip krizi sadece bir arz şoku mu?
• tüm dünyayı etkisi altına alan covid-19 pandemisi nedeniyle otomotiv endüstrisi de dahil olmak üzere küresel ölçekte birçok sektörü etkileyen elektronik çip krizi yaşanmaktadır.
  
  1) pandemide otomotiv durma noktasına gelince, yarı iletken üreticileri çareyi kapasiteleri patlama yaşanan tüketici elektroniği üreticilerine ayırmakta buldu. bu da canlanmakta olan küresel otomotiv sektöründe önemli aksamalara yol açıyor.
  
  2) pandemi döneminde tüketici elektroniğine olan talebin artmasıyla başlayan çip darboğazının otomotivde neden olduğu krizden diğer sektörler de endişe duymaya başladı. siemens ve samsung otomotiv dışı sektörde ilk uyarıları yapan devler arasında.
  
  3) pandemi döneminde çip üreticileri hızlı tüketim elektronik sektörüne yönelirken, dijitalleşen otomotiv sektörüne stok yetiştiremez hale geldi. bu durum ise büyük üreticilerin üretimlerini yavaşlatmasına sebep oluyor. çip krizi sebebiyle dünyada fabrikalar birbiri ardına üretimi yavaşlatırken, türkiye’nin de durumdan etkilenmesi söz konusu.
  
  4) pandemi etkili sektörel krizler arasında otomotiv sektörünün yaşadığı yarı iletken çip krizi de öne çıkıyor. sektörün devleri tedarik krizinin üretimi sekteye uğrattığının altını çizerken yarı iletken çip üreticileri de artan taleplere karşılık veremiyor.
  
  5) amerikan otomobil üreticisi general motors (gm), yarı iletken çip tedarikinde yaşanan küresel sıkıntı nedeniyle 3 tesisindeki üretim kesintisinin mart ayının ortalarına kadar uzayacağını bildirdi.
  
  6) 2021 yılının ilk aylarına geldiğimizde ise otomobillerin birçok elektronik parçasında bulunması gereken mikroçiplerin üretimiyle alakalı ciddi bir sıkıntı oluşması bekleniyor. bunun sebebi olarak ise kimi kaynaklar değerli madenlerin yeryüzüne çıkmasında yaşanan sorunlardan dolayı arzın azalmasını gösterirken, kimi kaynaklar da bu çipleri üreten firmaların kâr marjının daha yüksek olduğu sektörlere bu ürünleri satmasını gösteriyor.
  
  7) volkswagen'in bu yıl otomotiv sektörünü vuran devam eden çip krizi nedeniyle 100.000 otomobil üretemediğini belirten volkswagen ceo'su herbert diess, grubun 2021'deki açığı telafi edemeyeceğini söyledi.
  
  8) oyak renault'nun ardından tofaş da çip tarafında yaşanan tedarik sorunu nedeniyle üretimine ara veriyor. tofaş, ürünlerindeki yüksek teknoloji, giderek artan elektronik bileşim kullanımı ve dünya ile bütünleşik üretim sistemi sebebiyle söz konusu mikroçip tedarik sorunundan etkilenmektedir.
  
  9) dünya çapında faaliyet gösteren mikroçip üreticilerinden ıntel, özellikle otomotiv sektörünü ciddi şekilde etkileyen çip krizine çözüm amaçlı olarak 20 milyar dolarlık yatırımla abd’nin arizona eyaletinde iki yeni çip fabrikası inşa etmeyi planladığını duyurdu.
  
  10) ps5 ve xbox series x/s, krizden etkilenen tek cihaz değil. otomobil ve telefon üreticileri de benzer yarı iletkenleri ve çipleri kullanıyor. ford, apple, samsung, nissan ve gm gibi devler, stokları ve üretim sürecini düzenlemek zorunda olan sony ve microsoft gibi şirketlere katılıyor. koronavirüs salgınının yarattığı olumsuzluklar ve elektroniğe olan talebin artması, ortaya çıkan krizin uzun süre devam edebileceğini gösteriyor.
  
  11) çip krizi ford otosan'a da sıçradı. ford otomotiv, çip tedariki sıkıntısı nedeniyle kocaeli'nde bulunan fabrikalarında üretime ara vereceğini duyurdu.
  
  12) otomotivde büyüyen çip krizi diğer sektörlere de yayılıyor. çip üreticilerinin, salgın sürecinde talebin arttığı akıllı telefon ve elektronik ürünlere öncelik vermesiyle otomotivde başlayan çip tedarikine ilişkin sorun giderek büyüyor.
  aa çip krizi yayılıyor görseli
  
  13) küresel çip krizinin otomotiv sektörüne faturası ağır oldu. yaklaşık 1.5 milyona yakın aracın üretimi durdu. teknolojinin her alanında büyük öneme sahip olan çipler, ülkeler arasındaki rekabet unsurlarından biri haline dönüşürken, covid- 19 salgınının etkisiyle otomotiv sektöründen başlayarak küresel bir darboğazın başrolünü aldı.
  
  tedarik zincirinde aksamalara neden olan ve ekonomik tahminleri boşa çıkaran covid-19 salgını, çiplerin arzında 'kıtlığı' beraberinde getirdi. halen dünyada eşi benzeri görülmemiş bir çip kıtlığı yaşanıyor ve bu sebeple otomobil, bilgisayar, cep telefonu ve elektrikli ev aletleri gibi içerisinde çip kullanılan birçok elektronik aksamlı ürün üretilemiyor.
  
  14) pandemi koşulları ve uzakdoğu’daki kuraklık nedeniyle birçok sektörü olumsuz etkileyen çip tedarikindeki sıkıntı iso’nun düzenlediği panelde tartışıldı. sanayi ve teknoloji bakan yardımcısı mehmet fatih kacır, “yarı iletkenler odak sektörlerimiz arasında. en önemli amacımız, cari açığın fazla olduğu, katma değeri yüksek ürünleri yerli imkânlarla üretmek” diye konuştu.
  
  15) çip krizi diye bilinen, yarı iletken ürünlerin tedarik sorunu, başta otomotiv olmak üzere birçok sektörü vurdu. uludağ üniversitesi öğretim üyesi dr. barış erkuş, abd’nin 37 milyar dolarlık yatırımına rağmen, çip krizinin en az yıl süreceğini öngördüğünü belirtti. pandemi kısıtlamalarının sona ermesiyle otomobil talebinde artış yaşanacağına dikkat çeken erkuş, en büyük krizi otomotiv sektörünün yaşayacağını belirtti.
  
  16) beyaz saray tarafından "ulusal güvenlik sorunu" olarak görülen çip tedariği sorunu ile ilgili abd'li mikroçip firması ıntel'den açıklama geldi. şirket, otomobil üretiminin durmasına neden olan çip kıtlığını gidermek amacıyla otomotiv şirketleriyle görüştüğünü bildirdi. önümüzdeki dokuz ay içinde hızlı bir şekilde bilgisayar çiplerinin toplu siparişlerini üretebileceklerini belirten ıntel'in ceo'su pat gelsinger, şirketinin yeni faaliyete geçirdiği üretim bölümünün otomobil endüstrisindeki baskıyı hafifletmeye yardımcı olabileceğini söyledi.
  
  17) abd başkanı biden, çip tedarik sorununun birleşik devletler kongresi'nde geniş desteği olan bir konu olduğunu dile getirerek şöyle dedi:
  
  "yarı iletkenler ve piller gibi alanlara agresif bir şekilde yatırım yapacağız. yeniliği sağlayacağız ve atılımları teşvik edeceğiz. bu işin yapılabilmesi için tüm desteğinize ihtiyacımız var. sırayla ülkenin her yerindeki amerikan işçilerini ve amerikan topluluklarını desteklemenize ihtiyacımız var."
  
  18) dijital dönüşüm, elektrikli otomobiller ve otonom cihazlarla şekillenecek olan yeni dönemde yerli yazılım, pil üretimi ve çip gibi stratejik öneme sahip bileşenler yerli ve milli teknoloji için olmazsa olmaz unsurlar. bu konu hem yatırım hem de üretim süreci olarak uzun vadeli bir vizyon gerektiriyor. sanayide dijital dönüşüm konusunda çok ileride olan avrupa bile şu an çip üretemiyor olmanın sıkıntısını yaşıyor. görünen o ki küresel rekabete bir aktör daha eklendi: küçücük çipler.
  
  19) japon otomobil üreticisi subaru, kürese düzeyde devam eden çip krizi nedeniyle üretime ara vereceğini duyurdu. şirketten yapılan açıklamada, abd'deki tesiste yarı iletken ve çip tedarikinde yaşanan sorunlar kapsamında nisan ayı sonuna kadar üretim yapılmayacağı belirtildi. subaru'nun bu kararı sonucu kuzey amerika pazarında 15 bin adetlik kayıp yaşayacağı kaydediliyor.
  
  20) dünyadaki çip krizini değerlendiren kpmg türkiye teknoloji danışmanlığı lideri alper karaçar, yarı iletkenlerde 2020’nin ikinci çeyreğinde tespit edilen tedarik sıkışıklığının pandeminin etkisiyle yoğunlaştığını söyledi. karaçar, “şirketler başta 2020’nin sonuna kadar üretimlerinin normal seviyelere döneceğini tahmin ediyordu ancak nihai üreticilerin panik alımı, destek gören güçlü taleple birleşince çip kıtlığı 2021’in ilk çeyreğinde de artarak devam etti” dedi.
  
  uluslararası denetim, vergi ve danışmanlık hizmetleri kuruluşu kpmg’nin yarı iletken sektörüyle ilgili hazırladığı rapora göre, panik alımlarıyla artarak büyüyen çip krizi, üreticileri yatırıma zorladı. dünya devi çip üreticilerinden arka arkaya yatırım haberleri gelirken, rapora göre yaşanan kriz yarı iletken sektörünü büyütecek.
  
  özellikle dünyanın en büyük iki ekonomisi olan abd ve çin’in korumacı teknoloji ve ticaret politikaları, yarı iletken ekosisteminde maliyet baskısını artırırken tedarik zincirini daha da karmaşık bir hale getiriyor. ithal veya ihraç edilen ürünler üzerindeki gümrük vergileri şirketler üzerinde baskı kuruyor.
  
  21) çip krizi dünyada ve türkiye'de git gide büyüyor. ünlü otomotiv devleri tek tek çıkıp üretimi durdurduklarını açıklarken, bunların arasına bir yenisi daha eklendi. jaguar land rover (jlr), bilgisayar çipi sıkıntısı nedeniyle ingiltere'deki iki ana otomobil fabrikasını geçici olarak kapatıyor.
  
  jlr'nin kapattığı fabrikalarda jaguar xe, xf, f-type, land rover discovery sport ve range rover evoque modellerinin üretimi gerçekleşiyordu.
  
  22) otomotiv sektöründe patlak veren çip krizi hızla yayılmaya devam ediyor. çok sayıda otomobil markası çip tedarikinde yaşanan sıkıntı nedeniyle belli dönemler için üretimlerini durdurma kararı alırken son açıklama ise mitsubishi motors'dan geldi. şirket yarı iletken çip tedarik problemi sebebiyle mayıs ayında japonya ve tayland'daki tesislerinde üretimi düşürecek.
  
  23) otomotiv üreticilerinin karşı karşıya olduğu yarı iletken çip arzındaki sorunların ikinci çeyrekte daha da büyüyeceği öngörülüyor. önde gelen markalar, üretimlerini düşürürken alman üreticiler daimler ve volkswagen grubu ikinci çeyrekte bu krizin daha büyük üretim ve tedarik sorunları yaratacağını ve satışların düşeceğini vurguladı. bu durum yeniden ikinci elde fiyatları yükseltebilir.
  
  24) cisco'nun ceo'su chuck robbins, global çip tedariğindeki sıkıntının üreticiler daha fazla kapasite için yatırımlarına başlasalar da 6 ay sürebileceğini savundu.
  
  25) çip krizinin etkileri sadece otomotiv sektörünü değil, asya’daki elektronik ve beyaz eşya üreticilerini de etkilemeye başladı. şirketler, çifte siparişlerle arzı sağlama almaya çalışırken, çip sektörünün devleri yatırımlarla hızla artan talebe yetişmeye çalışıyor.
  
  26) abd merkezli elektrikli araç üreticilerinden tesla'nın ceo'su elon musk, küresel düzeyde yaşanmakta olan yarı iletken kıtlığının büyük sorun olduğunu vurguladı.
  
  27) covid-19 hem tedarik zincirini sekteye uğrattı hem de çip talebinde bir patlamaya neden oldu. otomotivde başlayan çip krizi diğer sektörlere de sıçrıyor. son olarak bir dizüstü bilgisayar üreticisi yakın zamanda fiyatlarda artış beklendiğini duyurdu. sektörden gelen haberlere göre diğer firmalar da artışa gidebilir.
  
  28) çip krizi, küresel ekonomide birçok sektörü etkilemeye devam ediyor. kriz, otomotiv ve elektronik sektöründen sonra beyaz eşya sektörüne de yansıdı. düşük teknolojili birçok çip, çamaşır makinelerinde ve akıllı tost makinelerinde bile kullanılırken sektör bu çiplere ulaşma sıkıntısı yaşıyor.
  
  29) 4 bin 500 kişinin istihdam edildiği oxford'daki mini fabrikasında üretime ara verileceği duyuruldu. dev şirketin bu kararı almasındaki sebep ise son günlerde sık sık gündeme gelen ve çözüm bulunamayan çip krizi.
  
  30) ıntel corp., toplam 600 milyon dolar maliyetli arge merkezi kuracak. 200 milyon dolar, hayfa’da kurulacak "mega chip tasarım merkezi" için harcanacak.
  
  31) ıntel ceo'su pat gelsinger'a göre küresel ekonomide birçok sektörü olumsuz etkileyen çip krizi birkaç yıl daha devam edecek.
  
  32) otomotivden elektronik ve beyaz eşyaya birçok sektörü etkileyen çip krizi, çin ve abd’den sonra avrupa birliği’nin de stratejik sektörleri arasına giriyor. dışa bağımlılığı azaltma hedefleri milyarlarca dolarlık üretim yatırımı getiriyor.
  
  33) otomobilde yarı iletken çip krizi üretimleri azaltırken, gaziantepli galericiler bu durumun 2. el araçlarda fiyat artışına neden olacağını söylüyor.
  
  34) abd'li ford dünyayı etkisi altına alan ve özellikle otomobil sektörünü vuran çip krizi nedeniyle köln’deki üretimi durdurdu. dev şirket daha önceden de abd'deki üretimlerini durdurmuştu.
  
  35) ingiltere'deki bmw otomobil fabrikası da çip kıtlıkğı nedeniyle üretime 3 gün ara verdi. alman şirketi volkswagen'e gelince, önümüzdeki ay meksika'daki bazı üretim hatlarını durduracağını açıkladı.
  
  akıllı telefonlarda ise tablet ve bilgisayar üretiminin de bu krizden etkilenmesi nedeniyle apple’ın satışlarının ikinci çeyrekte 3 ila 4 milyar dolar düşmesi bekleniyor.
  
  bireylere gelince, bu etki iki sınıfı etkileyebilir. birinci sınıf, çiplerin maliyetinin yükselmesi, pazardaki üretim ve tedarik eksikliği nedeniyle otomobil ve cihazların daha pahalı hale gelmesinden etkilenecek olan tüketiciler.
  
  bu yıl bazı otomobillerin fiyatlarının geçen yıla göre yüzde 8,4 artması ve ortalama olarak otomobil ve elektronik cihaz fiyatlarının yüzde 5 oranında yükselmesi bekleniyor.
  
  ikinci sınıf ise yatırımcılar. küresel piyasaların özellikle salgının aşılacağına dair iyimserliğin desteklediği genel bir yükselişe tanık oldukları bir zamanda, kârlardaki düşüş, hisse senedi fiyatlarını açıkça etkileyebilir.
  
  36) psa group ve fiat chrysler’ın birleşmesiyle kurulan stellantis, çip krizinin yılın sonuna doğru çözülmeden önce ikinci çeyrekte daha da kötü hale geleceğini söyledi.
  
  krizin etkilerinin gelecek yıla kadar uzanabileceğini belirten stellantis cfo’su richard palmer, “görünüm görece sınırlı kalmaya devam ediyor. bu krizin sadece geçip gideceğini varsaymak ihtiyatsızlık olur” dedi.
  
  37) "yarı iletkenler" olarak da bilinen çiplerin ülkeler arası rekabet unsurlarından biri olarak görülürken, çip üreticileri artan talebi karşılayabilmek için yatırımlarını yoğunlaştırıyor.
  
  dünyanın birçok ülkesinde otomobil fabrikaları "çip kıtlığı" nedeniyle kapatılırken, birçok ülke modern bir çip fabrikası kurmak ve böylece yerel endüstrinin gelecekte zamanında ve yeterli bir şekilde tedarik edilmesini sağlamak istiyor.
  
  tasarımı ve üretimi oldukça karmaşık olan yarı iletkenler için yüksek oranda hem ar-ge hem de sermaye harcaması gerekiyor.
  
  yarı iletken endüstrisi derneği (sıa) ile boston consulting group'un raporu, gelecek 10 yılda yarı iletkenlere yönelik artan talebin karşılanabilmesi için küresel olarak ar-ge ve sermaye harcamalarına yaklaşık 3 trilyon dolarlık yatırım yapılması gerekeceğini ortaya koyuyor.
  
  38) tüm dünyada otomotiv üreticilerinin kovid-19 pandemisinin ardından en büyük sorunu haline gelen ve üretimde ciddi aksaklıklara ve durmalara neden olan çip sorunu sürüyor. bu, türkiye de dahil olmak üzere araç bulunurluğuna olumsuz etki yaparken, markalar buna çözüm bulmak için fikirler bulmaya çalışıyor. örneğin bazı donanımlardan ve özelliklerden feragat etmek gibi...
  
  bu konuda çeşitli üreticilerden farklı haberler gelmeye devam ederken, örnekler de giderek artıyor. nitekim nissan, özellikle abd’de ürettiği binlerce aracında navigasyon sistemlerinden bir süreliğine vazgeçerken, fiat automobiles çatısı altındaki abd’li ticari araç markası ram, “1500” modeli pick up serisinde standart olarak sunduğu akıllı “geri görüş kamerası”nı sunmayı bıraktı. renault ise, türkiye’de satılmayan arkana modelinin dijital bilgi ekranını kaldırdı.
  
  fransız üretici peugeot ise, güncel 308 modelinde sunduğu dijital gösterge panelini, yılsonuna kadar klasik analog göstergelerle değiştirdi. yani 308’in bu nesli, üretime analog göstergelerle veda edecek, dijital gösterge paneli yeni nesilde olacak. tabii aksilik olmazsa.
  
  general motors ise, chevrolet silverado pick upların bazı versiyonlarında yakıt ekonomisi sağlayan modüller kullanmayacağını açıkladı. bu da yakıt tüketiminin bu araçlarda bir miktar artacağı anlamına geliyor.
  
  39) apple, microsoft, alphabet (google’ın üst kuruluşu), amazon ve diğer birçok teknoloji devi bir araya geldi. oluşturulan komisyonun adı “abd’nin yarı iletkenleri komisyonu” olarak belirlendi. bu komisyonun abd hükümeti’nden talebi ise krizin yönetilebilmesi için 50 milyar dolar tutarında yardım yapılması.
  
  giyilebilir teknolojiden savunma sanayisine kadar elektroniğin kalbi olan yarı iletkenlerin üretimi abd ve uzak doğulu üreticilerin tekelinde bulunuyor. üretimin merkezi olarak bilinen çin, yarı iletken üretmese de önemli bir ham madde olan silisyumun en büyük üreticisi konumunda.
  
  teknoloji üreticileri bu kriz aşılsa bile yarı iletken üretimine daha fazla ağırlık verecek gibi görünüyor. bu yılın çip krizi sorununun akıbetini zaman gösterecek.
  
  40) otomotiv sektöründe başlayan ve türkiye'ye de sıçrayan çip krizi giderek derinleşiyor. geçtiğimiz ay üretime ara veren ford otosan, çip tedarikinde yaşanan krizle her yıl düzenli olarak gerçekleştirdiği üretime ara verme tarihini eskişehir fabrikaları için öne çekti. türkiye'nin otomobil devi, eskişehir motor fabrikasında 31 mayıs - 14 haziran, eskişehir kamyon fabrikasında ise 31 mayıs – 17 haziran tarihleri arasında üretime ara verecek.
  
  41) honda, yarı iletken çip tedariki sıkıntısı nedeniyle 2021 mali yıl kapsamlı net karının yüzde 10,3 düşüşle 590 milyar yene (5,4 milyar dolara) gerilemesini bekliyor.
  
  42) yılbaşından bu yana küresel düzeyde yaşanan çip krizinde bilanço ortaya çıkmaya başladı. alixpartners tarafından yapılan açıklamada, üretimi aksatan ve fabrikaların kapısını geçici olarak kapatan krizin küresel otomotiv endüstrisine yıl sonuna kadar 110 milyar dolarlık kayıp yaşatacağı kaydedildi.
  
  43) otomobil piyasasında çip krizi giderek büyüyor. dünyaca ünlü firmalardan art arda tedarik sıkıntısı nedeniyle üretimlerini düşürme kararları geliyor. sektör temsilcileri ikinci ele talebin artacağını öngörüyor.
  
  otonomi yönetim kurulu üyesi ömer göktaş, konuyla ilgili şunları söyledi: "bir premium araçta 3 bin adet çip var. bu çok büyük bir rakam. 2021'in ikinci çeyreğine yaklaşıyoruz, henüz bayilerde 2021 araçlar gelmemiş durumda. vatandaş bir markayı almaya bayiye gittiğinde cebinde para dahi olsa istediği markayı alamıyor."
  
  44) kredi derecelendirme kuruluşu fitch “küresel çip sıkıntısının otomobil üretiminin yüzde 5'ine mal olacağını” duyurdu.
  
  45) dünya genelinde akıllı telefon ve tablet, 5g ağ ekipmanları ile oyun konsollarına yönelik artan çip talebi sonrası otomobil üreticilerinin tedarik sıkıntısı devam ediyor.
  
  japon otomobil üreticisi toyota motor, küresel yarı iletken çip tedarik sorunu sebebiyle haziran ayında ülke içindeki iki üretim hattını durduracağını açıkladı.
  
  toyota motor'dan yapılan açıklamaya göre şirket, japonya'nın kuzeydoğusundaki ıwate ve miyagi fabrikalarında 7 haziran'dan itibaren iki üretim hattını en fazla 8 gün süreyle durduracak.
  
  46) diş fırçasından televizyona, akıllı telefondan çamaşır makinesine yüzlerce ürünün üretimi, nihayetinde çipler olmadan yapılamaz durumda.
  
  talebin her geçen gün arttığı bu teknolojik ürünlerin bir süre sonra yaşanan kriz sebebiyle üretimleri yapılamayacak ya da azaltılacak. bu da artan talebe karşılık arzın yetersiz kalmasına sebep olacak. son kullanıcı ise bu ürünleri tam da bu sebepten satın alamayacak. tıpkı playstation 5'te olduğu gibi, kullanıcılar üretim devam edemediği için ürüne ulaşamayacak.
  
  çip krizinden etkilenen dünya devi şirketlerin sayısı o kadar fazla ki, önümüzdeki aylar için çizilen manzaranın neden bu kadar karanlık olduğunu anlamak zor değil. örneğin samsung, geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklama ile krizin televizyon ve pek çok cihazın üretimini kötü etkilediğini belirtti ve sorunu geçici de olsa çözebilmek için ürünlerde aciliyetlerine göre bir tedarik sıralaması yaptıklarını söyledi. lg de durumun iç açıcı görünmediğini ve olumsuz etkilenmelerinin muhtemel olduğunu kabul etti. otomobil üreticileri için durum zaten o kadar sıkıntılı ki aslında bir şey söylemelerine bile gerek yok çünkü üretimler bu kriz sebebiyle durmuş durumda.
  
  47) çip krizinin yakın zamanda çözülmeyeceğine yönelik açıklamalara teknoloji sektöründen bir yenisi eklendi. logitech ceo'su, krizin pek çok sektör için 2022 yılına kadar devam edeceğini söyledi.
  
  48) ıntel ceo’su pat gelsinger, chip kıtlığının, pandemiye bağlı olarak büyük bir kitlenin evinden çalışmaya başlamasına bağlı olarak ortaya çıktığına dikkat çekti.
  
  tayvan’daki computex fuarı kapsamında düzenlenen online bir oturumda konuşan gelsinger, endüstrinin bir yandan kısa vadeli kıtlığı gidermek için adımlar atarken, sektörde genel üretim kapasitesi, işlem tabakaları ve yarı iletken elemanlar eksikliğini giderilmesinin ise birkaç yıl alabileceğini vurguladı.
  
  49) nissan motor, çip tedarik krizi nedeniyle elektrikli araba modeli ariya’nın satış tarihini 2022'nin kışına erteledi. nissan yaptığı açıklamada sınırlı sayıda üretilecek modelin bu kış japonya’da satışa sunulacağını duyurdu. nissan başkan yardımcısı asako hoshino, “bir yıl önce duyurumuzu bu yılın ortaları için yapmıştık ama sonrasında kovid-19 salgını beklediğimizden uzun sürdü ve çip krizi ortaya çıktı” dedi.
  
  50) istanbul medipol üniversitesi öğretim üyesi doç. dr. doğan, "çip krizinin son kullanıcıya en belirgin etkisi, arz talep dengesinin bozulması nedeniyle fiyatların artacak olmasıdır ve bu artış çoktan başlamıştır." dedi.
  
  51) uludağ otomotiv endüstrisi ihracatçıları birliği (oib) verilerine göre, türkiye otomotiv endüstrisi mayısta geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 56,5 artışla 1,9 milyar dolar ihracata imza attı. bununla birlikte sektör ihracatı geçen ay ortalamanın altında kaldı. oib yönetim kurulu başkanı baran çelik, "yarı iletken çip sorunu nedeni ile ana sanayinde bazı firmaların üretime ara vermesi, tam kapanma tedbirleri ve bayram tatili, mayıs ayı ihracatının aylık ortalamaların altında kalmasında etkili oldu" dedi. yılın ilk beş ayında ise otomotiv endüstrisi ihracatı yüzde 37 artışla 12 milyar dolar olurken, ortalama aylık ihracat 2.4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
  
  52) dünyanın en büyük otomotiv tedariklerinden bosch, almanya’da otomobiller için 1 milyar euro yatırımla çip üretim fabrikası kurdu. teknoloji grubu bosch, avrupa otomotiv endüstrisini olumsuz etkileyen otomobil belleği (çip) krizi sürecinde almanya'nın dresden kentinde 1 milyar euroyla tarihinin en büyük yatırımını yapıyor.
  
  53) elektronik sektörünü derinden etkileyen küresel çip krizinin en kötü dönemleri 2021'in ikinci yarısı itibariyle geride kalabilir. dünyanın en büyük yatırım bankalarından biri olan goldman sachs'ın asya bölgesi baş ekonomisti andrew tilton çip sıkıntısından kaynaklanan aksaklıkların yakında sona erebileceğini söyledi. deneyimli ekonomiste göre yarı iletken pazarındaki en kötü dönem şu anda yaşanıyor ve bu durum 2021'in ikinci yarısında iyileşmeye başlayacak.
  
  tilton son zamanlarda yarı iletken tedarik zincirinde yer alan japonya, tayvan ve güney kore gibi kuzey asya ülkelerinde tedarik zincirlerinde ve sevkiyat gecikmelerinde "fark edilir ölçüde sıkılaşma" olduğunu söyledi. bu durum otomobil üretiminin yanı sıra alt sektörleri de etkileyecek. cnbc'ye konuk olan ekonomist, aşağıdaki ifadeleri kullandı:
  
  "analistlerimiz muhtemelen şu anda bunun en kötü dönemini yaşadığımıza inanıyor. yani şu anda en büyük aksaklıkları otomotiv gibi sektörlerde görüyoruz ve yılın ikinci yarısında durum giderek iyileşecek."
  
  54) otomobilden bilgisayara, cep telefonundan buzdolabına günlük hayatımızdaki birçok cihaz mikroçip içeriyor. buna bağlı olarak 169 sektör çiplere muhtaç durumda.
  
  otomotiv sektöründe başlayan küresel çip krizi elektronik cihazlar ve ev aletleri gibi diğer sektörlere de sıçradı. bu durumun üretimde de aksamalara yol açması bekleniyor. teknolojinin her alanında büyük öneme sahip çipler, ülkeler arasındaki rekabette de yeni bir unsur halini almış durumda.
  
  krizin en iyi ihtimalle 2022'nin ikinci yarısına kadar sürmesi bekleniyor. peki türkiye hem bu krizi aşmak hem de geleceğe yatırım yapmak için ne yapmalı?
  
  teknoloji firması genel müdürü ali baran, "öncelikle üniversitelerimizde hocalarımızla, kobi'lerimizle, öğrencilerimizle çip tasarım evleri oluşturmamız lazım. insan yetiştireceğiz. türkiye'deki firmalara diyeceğiz ki, bu üretim yapanlara, ya siz gelin bu türkler tarafından tasarlanmış, tasarım hakları türkiye'de olan ürünleri kullanın diyeceğiz" önerisinde bulundu.
  ----------- ----------- -----------o----------- ----------- -----------
  
  kaynaklar:
  
  1) 11.01.2021 - dünya
  dünya otomotiv devleri çip krizine girdi
  
  2) 04.02.2021 - dünya
  çip krizi büyüyor, siemens de endişeli
  
  3) 05.02.2021 - ntv
  çip krizi otomotivi vurabilir: tedarik sıkıntısı yeniden gündemde
  
  4) 08.02.2021 - sözcü
  çip krizi otomotiv sektörünü global ölçekte sallıyor! işte krizin nedenleri
  
  5) 09.02.2021 - bloomberg ht
  general motors, çip sıkıntısı nedeniyle üretim kesintisini mart'a kadar uzattı
  
  6) 20.02.2021 - sözcü
  otomotivde çip krizi nasıl çözülecek?
  
  7) 17.03.2021 - akşam
  volkswagen ceo'su çip kıtlığı nedeniyle 100 bin otomobilin üretilemediğini duyurdu
  
  8)18.03.2021 - cumhuriyet
  oyak renault'un ardından tofaş da üretime ara veriyor
  
  9) 25.03.2021 - hürriyet
  çip krizine 20 milyar dolarlık çözüm
  
  10) 25.03.2021 - ps oyun
  ps5 ve xbox series stoklarını etkileyen yarı iletken krizi büyüyor
  
  11) 29.03.2021 - bloomberg ht
  çip krizi ford otosan'a da sıçradı
  
  12) 31.03.2021 - anadolu ajansı
  otomotivde büyüyen çip krizi diğer sektörlere de yayılıyor
  
  13) 05.04.2021 - sabah
  dünyada otomobil üretimi durdu! 25 dolar değerindeki çip darbe vurdu
  
  14) 08.04.2021 - hürriyet
  çip seferberliği
  
  15) 12.04.2021 - olay
  çip krizi 1 yıl sürer
  
  16) 13.04.2021 - ntv
  intel’den çip sorunu açıklaması
  
  17)13.04.2021 - t24
  biden otomotivdeki çip krizine el attı: "yarı iletken ve pillere agresif yatırım yapacağız"
  
  18) 14.04.2021 - anadolu ajansı
  çip krizi sadece bir arz şoku mu?
  
  19) 20.04.2021 - habertürk
  çip krizi onu da vurdu! japon üretici abd'de havlu attı
  
  20) 20.04.2021 - habertürk
  işte panik alımlarıyla büyüyen çip krizinde gelinen son durum
  
  21) 23.04.2021 - yeniçağ
  ünlü şirketi çip krizi vurdu. 2 fabrikasını kapatıyor
  
  22) 24.04.2021 - yenişafak
  çip krizi bir markaya daha sıçradı: iki ülkede üretimini düşürecek
  
  23) 26.04.2021 - hürriyet
  çip krizi büyüyor
  
  24) 26.04.2021 - cumhuriyet
  cisco ceo: küresel düzeydeki chip kıtlığı altı ay sürer
  
  25) 27.04.2021 - dünya
  çip krizi elektronik ve ev eşyasına sıçradı
  
  26) 27.04.2021 - milliyet
  musk'tan çip krizi açıklaması
  
  27) 28.04.2021 - ntv
  pandemi ve çip krizi birleşti: bilgisayar fiyatlarında artış beklentisi
  
  28) 28.04.2021 - trt haber
  beyaz eşya sektörü de çip kriziyle karşı karşıya
  
  29) 28.04.2021 - hürriyet
  bir otomotiv devi daha çip krizi kurbanı! üretime ara vereceğini duyurdu.
  
  30) 3.05.2021 - hürriyet
  dev şirket çip krizi için adım attı! 600 milyon doları gözden çıkardı
  
  31) 3.05.2021 - ntv
  ıntel ceo'suna göre çip krizi birkaç yıl daha devam edecek
  
  32) 3.05.2021 - dünya
  çip, çin ve abd’den sonra ab’nin de stratejik sektörü
  
  33) 3.05.2021 - milli gazete
  çip krizi, ikinci el araç fiyatlarına yansıyabilir
  
  34) 3.05.2021 - hürriyet
  abd'li otomotiv üreticisi de çip krizi kurbanı! üretimi durdurduğunu duyurdu
  
  35) 4.05.2021 - independent türkçe
  elektronik çip krizi
  
  36) 5.05.2021 - bloomberg ht
  stellantis: çip krizi bu çeyrek daha da kötüleşecek
  
  37) 7.05.2021 - anadolu ajansı
  çip talebini karşılamak için gelecek 10 yılda 3 trilyon dolarlık yatırım ve ar-ge gerekiyor
  
  38) 10.05.2021 - milliyet
  çip krizi çıkınca donanımlar düştü
  
  39) 11.05.2021 - shiftdelete
  teknoloji devleri çip krizi için bir araya geldi
  
  40) 11.05.2021 - artı gerçek
  otomotivde 'çip krizi' sürüyor: ford otosan üretime ara verme tarihlerini değiştirdi
  
  41) 15.05.2021 - hürriyet
  çip krizi dev şirketi vurdu
  
  42) 16.05.2021 - ntv
  çip krizinin faturası 100 milyar doları geçebilir
  
  43) 18.05.2021 - trthaber
  otomobil sektöründe çip krizi büyüyor
  
  44) 19.05.2021 - cumhuriyet
  fitch açıkladı: otomobil üretiminde çip krizi
  
  45) 19.05.2021 - bloomberght
  toyota, çip krizi nedeniyle 2 üretim hattını durduracak
  
  46) 22.05.2021 - webtekno
  teknoloji dünyasını sarsan çip krizi gündelik hayatımızda neleri değiştirecek?
  
  47) 30.05.2021 - webtekno
  çip krizinde umut yok: logitech ceo'su da krizin 2022'ye kadar devam edeceğini söyledi
  
  48) 31.05.2021 - para analiz
  ıntel ceo’su gelsinger: çip krizi birkaç yıl devam edebilir
  
  49) 04.06.2021 - bloomberght
  çip krizi nissan'ın elektrikli modelini vurdu
  
  50) 06.06.2021 - anadolu ajansı
  çip krizinin dünyaya maliyeti büyüyor
  
  51) 07.06.2021 - sabah
  çip krizi ihracatı etkiledi
  
  52) 08.06.2021 - gerçek gündem
  çip krizi sektörü vurdu! bosch harekete geçti
  
  53) 08.06.2021 - donanım haber
  küresel çip krizi beklenenden hızlı bir şekilde sona erebilir
  
  54) 12.06.2021 - trt haber
  'çip krizi' diğer sektörlere de sıçradı
• o zaman hemen linkedin'den;
  
  (bkz: asml) ^*