unheimlich

• (bkz: heimatlos)
• (bkz: unglaublich)
• (bkz: uncanny)
• aynı isimli bir sergi mevcuttu istiklalde, şimdiki akıbeti nedir o soru işareti.
• freud tarafından ortaya atılan bi kavramdır ^*. kişinin psikolojik gelişiminin ilk basamaklarında yaşama tutunmanın bir güvencesi olarak oluşturduğu eş kavramının bir süre sonra farklı ruhsal gerekliliklere dönüşmesiyle bireye, bireyin en zayıf noktası olan ölümü anımsatmaya başlamasıyla ortaya çıkar. önceleri kişiyi dış dünyaya karşı koruyan eş giderek kişinin reddettiği ölümlülük halini anımsatarak marazi bir hale getirir ve tekinsizlik bu noktada belirginlik kazanmaya başlar.
  
  freud'a göre bu tekinsizlik bireyin annesinden kalma bir mirastır, zira anne hadım ^* edilmiş bir kimliğe sahiptir, bu tekinsizliğiyle ölümlüdür ve kişi bu anneden dünyaya gelmedir.
• (bkz: boyle bir yazar aslinda yok)
• sigmund freud un, garip ve ürpertici, anlaşılamaz ve de bilim yoluyla açıklanamaz olay ve duyguları tarif etmek için kullandığı terim. hiç bilinmeyen bir yere gidildiğinde dolanırken defalarca aynı caddeye çıkmak, ya da örneğin fıstık yeşili "x..." plakalı belli bir arabaya önce yaşanılan şehirde, daha sonra da alakasız bir şehirde rastlamak, aynaya baktığında engellenemez derecede, başka birine bakarmışçasına narsizm boyutunda kendini izlemek, kişinin bir fotoğrafına bakarken kendini ilk defa görüyormuşçasına değişik çıktığı izlenimine kapılması, rüyalar ve deja vu, uncanny - unheimlich e örnek verilebilir. tuhaflığın kendini 'tuhaflık' olarak adlandırabilmesi bile tuhaflık kapsamına girer.
• türkçeye tekinsiz olarak çevrilen kavram. freud, das unheimlich makalesinde bu kavramı, bastırılmış olanın geri dönüşü olarak tanımlar. bilinç düzeyine çıkmaya çalışan karışık mesajları, içimizde şifreli bir dile çeviren durumun varlığından bahseder.
  
  tekinsiz, korkutucu olanla ilgili bir kavram. iyi bilinen ve çok eski olan, insan doğasına ait bir korku. bastırıldığı için bize yabancılaşmış vaziyette. bu sebeple bastırılmış dürtülerimizi yansıtan şey ya da kişiler en tekinsizi oluşturmakta.
  
  bilhassa sinemada karşılaştığımız tekinsiz motifler: yinelemeler, denge kaybı, uzay-zaman algısının bozulması, ölünün dirilmesi, ikizler (iyi-kötü belirsizliği), otomatlar, kaderi kontrol edemeyeceğinin farkına varma, eş ruhlar, tekrarlayan görüntüler... vd.
  
  en meşhur örneği için, (bkz: the shining)
  
  kubrick bir röportajında şöyle demiş: "das unheimlich/tekinsiz isimli makalesinde freud, yaşamdan daha güçlü bir şekilde sanatta deneyimlenen tek duygunun tekinsizlik olduğunu söyler, ve eğer korku türünün bir doğrulamaya, bir gerekçeye ihtiyacı varsa, bence freud'un söyledikleri bile tek başına bir referanstır."
  
  kaynak: sanat uzun ilham sonsuz
• freud günümüzde yaşasaydı ve "das unheimliche" adlı makalesini yeniden kaleme alsaydı konuyu irdelemek için seçtiği örnekleri edebiyat yerine sinemadan alabileceğini hayal ettim: "shining" ya da "blue velvet"i seyreden freud; "sand man"i belki yine çözümlerdi de, bunu öykü üzerinden değil de, filmin soundtrack'inde yer alan roy orbison'ın "in dreams"i üzerinden gerçekleştirirdi. tekinsiz olanın arkaik karakterini vurgulamak için "blue velvet"in eski görünüşlü "deep river apartmanı"ndan ilham alır ve makalesini paranoyaya doğru genişletirdi.
  
  "das unheimliche"deki edebiyata yapılan atıflar öylesine yoğundur ki neredeyse her paragrafta bir öykünün adı geçer ve bence bu freud'un dilini psikanalist kuruluğundan çıkarıp yaratıcılığa yaklaştıran, zenginleştiren şeydir. freud'un ardıllarının pek çoğu tedavi hedefi uğruna anlatının poetikasını unuttu.
• almanca gizli/saklı anlamına gelen "heimlich" kelimesinin olumsuzlanmış halidir. anlatılmak istenen gizliliğin olmaması değil, gizliliğin belirsizliğidir. freud'a göre bir kavramdan ziyade kişiye tedirginlik, rahatsızlık, üzüntü veya dehşet duyguları yaratan bir deneyimdir.