• 1812-1875 yillari arasinda yasamis alman/yahudi dusunur ve yazar. asil adi moritz hess olup modern sosyalist siyonizmin kurucularindan olarak bilinir. bonn'da bir sure felsefe okuduktan sonra okulu yarim birakip, kuruculugunda onculuk ettigi sosyalist bir gazetede yazmaya baslar. bu donemde karl marx ile tanisip kendisini hegel'in diyalektik felsefesi ile tanistirmis ve sosyal adalet sorunlari uzerine yogunlasmasini saglamistir. boylece komunizmin ideolojik altyapisinin olusmasina da buyuk katkilari olmustur. ayrica marx'i friedrich engels ile tanistiran ve mason yapan kisi olarak da bilinir. elbette masonluk anlayislari illuminati tarzi radikal muhalif ve devrimci bir cizgideydi. calistigi gazetenin muhabiri olarak uzun sure fransa'da, paris'te yasayan hess, babasinin olumunden sonra mirasiyla rahat ve bagimsiz bir yasama kavusur, ve kendi yazarliga verir. bu arada da donemin toplumsal ahlak anlayisini elestirmek icin bir fahiseyle evlenir.

    1860'larda almanya'ya donen hess'in, avrupa genelinde oldugu gibi almanya'da da yukselen milliyetcilik akimlari ilgisini cekmeye baslar. alman yahudilerinin asimilasyon egilimlerini protesto etmek icin moritz olan ismini moses olarak degistirir ve dine ve yahudi milliyetciligine yakinlasmaya baslar. ama hess'in yahudilik yorumu daha cok spinoza tarzi bir panteizm olarak gelisir. bu donemde marx'in siniflar arasi catismaya dayanan tarihsel diyalektik anlayisina da karsi cikarak, milletler ve toplumlar arasi catismalari one cikarmaya baslar. bu acidan modern milliyetci siyonizmin de onculerinden sayilir. mezari 1961 yilinda israil'e nakledilmistir.
  • vaktinden önce gelen bir siyonist olduğu, marx ve engels'ten kopuşunun yahudi meselesi üzerine yaşanan ayrılıkla ilgili olduğu rivayet edilmektedir. hess'e göre ırk mücadelesi, sınıf mücadelesinden önce gelmektedir. öyle ki, ırksal eşitliğin ardından sınıfsal eşitlik ortaya çıkacaktır.
  • yahudi karl marx’ın akıl hocası olduğunu yeni öğrendiğim yahudi filozof.
    ben de zannediyom ki marx kendi kendine oturup yazdı das kapital’i.
hesabın var mı? giriş yap