martin niemöller

• 1892-1984 yılları arasında yaşamış alman rahip. yahudilere karşı soykırıma karşı olmamış ve daha sonra pişmanlığını dile getirmiş bir şahsiyettir. "susma sustukça sıra sana gelecek" içerikli bir ünlü bir anlatımı vardır ki belirtmek lazım:
  
  naziler önce komünistler için geldiler, bir şey demedim çünkü komünist değildim. sonra yahudiler için geldiler ve bir şey demedim çünkü yahudi değildim. sonra sendikacılar için geldiler ve bir şey demedim çünkü sendikacı değildim. sonra katolikler için geldiler ve bir şey demedim çünkü katolik değildim. ve sonra benim için geldiklerinde ise çevremde benim için bir şeyler diyecek kimse kalmamıştı.
• alman din adamı. birinci dünya savaşı'nın denizaltı subayı, weimar cumhuriyeti'nin kurulmasını müteakip ordudan ayrılıp ilahiyat okumaya başlamıştı. otuzların başında nsdap açıkça destek verdiyse de, kısa süre sonra parti ile anlaşmazlığa düştü. 1934 yılında adolf hitler ile görüşen önemli din adamları arasında yer almıştı. ancak verilen emirleri dinlememesi hem işine mâl olmuştu, hem de yasaklı olmasını sağlamıştı. konuşma yasağına rağmen verdiği vaazlarla iktidarın tepkisini çekti ve tutuklandı.
  ilk tutukluluk hâli kısa sürdükten sonra serbest bırakılmış ancak uğruna canını koyduğu yolundan şaşmadığı için bir daha tutuklanmış ve dachau toplama kampı'nı boylamıştı.
  savaş sonrasında kiliseye dönen isim, almanya'nın silahlanmasına karşı verdiği mücadele ile ünlenmişti. konrad adenauer'e yazdığı bir mektupla, silahlanmayı şiddetle eleştirmişti. 1957 yılında da almanya'nın atom bombası imal etme çabasına verdiği savaşla dikkat çekti. ne yazık ki o ve arkadaşları bir avuçtular ve sadece spd'nin desteği yetmeyecekti...
• itiraf kilisesinin (bekennende kirche) kurucusudur. tam adı friedrich gustav emil martin niemoeller'dir.
• bugünlerde herkesin dilinde dolanan aşağıdaki sözlerin sahibi, alman ilahiyatçı imiş:
  
  önce sosyalistler için geldiler, ben sosyalist olmadığım için sesimi çıkarmadım.
  sonra sendikacılar için geldiler, sendikacı olmadığım için sesimi çıkarmadım.
  sonra yahudiler için geldiler, yahudi olmadığım için sesimi çıkarmadım.
  sonra benim için geldiklerinde, benim için sesini yükseltecek kimse kalmamıştı!
• - birinci dünya savaşı sırasında denizaltı komutanıydı. savaşta görüp geçirdikleri, niemöller'i ilahiyat eğitime yönlendirdi. papaz olarak berlin-dahlem'deki vaazlarında nasyonal sosyalizm'e karşı çıktı. papazlar yardım birliği'ni kurdu. protestan kiliselerinin nasyonal sosyalizmin uygulamalarına karşı başlattığı bir hareket olan "bekennende kirche", söz konusu birlikten doğmuştur. niemöller, kilise örgütünün hareketsizlik ve oportünistliğe karşı giriştiği savaşımdan dolayı 1934 yılında emekliye sevkedildi ve 1937 yılında gestapo tarafından tutuklanıp hitler'in özel tutuklusu olarak, sachsenhausen toplama kampına gönderildi. uzlaşma tanımayan bu hıristiyan, 1945 yılında protestan kilisesi'nin yayımladığı stuttgart suç itirafı'nın [stuttgarter schuldbekenntnis] yazarlarındandır.
  
  kaynak: ünlü almanlar ve kentleri, federal alman hükümeti basın ve enformasyon dairesi, 1995.
• "önce sosyalistleri topladılar,sesimi çıkarmadım,çünkü ben sosyalist değildim.
  sonra sendikacıları topladılar,sesimi çıkarmadım,çünkü ben sendikacı değildim.
  sonra çingeneleri topladılar,sesimi çıkarmadım,çünkü ben çingene değildim
  sonra yahudileri topladılar sesimi çıkarmadım,çünkü ben yahudi değildim.
  sonra beni almaya geldiler benim için sesini çıkaracak kimse kalmamıştı."...sözlerini miras bırakan şahıstır..yıl 1937...bugün 2009...miras kalmış neyime..ben insanlığımı kaybetmişim....
• amcanın adı pastor martin niemöller (niemoeller diye yazanlar da var)
  
  meşhur sustum'unun bir çevirisi de şöyle:
  
  önce yahudiler için geldiler,
  sesimi çıkarmadım, çünkü ben yahudi değildim.
  sonra komünistler icin geldiler,
  sesimi çıkarmadım çünkü komünist değildim.
  sonra sendikacılar için geldiler, sendıkacı olmadığım için yine sesimi çıkarmadım
  ...sonra benim için geldiler
  kimse sesini çıkaramadı..
  çünki ses çıkaracak kimse kalmamıştı
• kendisinin meshur sozunun orijinali soyledir:
  
  „als die nazis die kommunisten holten,
  habe ich geschwiegen,
  ich war ja kein kommunist.
  
  als sie die sozialdemokraten einsperrten,
  habe ich geschwiegen,
  ich war ja kein sozialdemokrat.
  
  als sie die gewerkschafter holten,
  habe ich geschwiegen,
  ich war ja kein gewerkschafter.
  
  als sie mich holten,
  gab es keinen mehr,
  der protestieren konnte.“
• (bkz: imamın ordusu)
• tam adi emil gustav friedrich martin niemöller'dir.