imar yönetmeliği

• 3030 sayili kanun kapsami dişinda kalan
  belediyeler tip imar yönetmeliği
  resmi gazete tarihi : 02.11.1985
  resmi gazete no : 18916
  
  (02.11.1985 tarihli ve 18916 mükerrer sayılı resmi gazete'de yayımlanan 3030 sayılı kanun kapsamı dışında kalan belediyeler tip imar yönetmeliğinin, 02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı ve 13/7/2000 tarih ve 24108 sayılı resmi gazetelerde yayımlanan değişiklikleri içeren notlar farklı yazım karakteri ile belirtilmiştir.)
  
  birinci bölüm
  genel hükümler
  
  madde 1- 3194 sayılı imar kanunu hükümlerine dayanılarak hazırlanmış bulunan bu yönetmelik ............................. belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içindeki imar planı bulunan alanlarda uygulanır.
  
  madde 2- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) tanımlar ve ruhsata ilişkin hükümler hariç bu yönetmelikte yer alan diğer hususlar imar planların aksine bir açıklama bulunmadığı takdirde uygulanır.
  
  ancak imar planlarında, parselasyon durumları ve bina kitleleri, bilhassa bu maksatla etüt edilerek, ölçüleri verilmediği takdirde, sadece ayrık veya bitişik bina yapılacağını, ön bahçeli veya ön bahçesiz nizamın kabul olunacağını, binaların tertip şeklini ve yüz alacakları cepheyi tespit maksadı ile şematik olarak gösterildiğinden, bunlara ait, ifadeler imar planlarının kayıtlarından sayılmazlar.
  
  madde 3- imar planlarında açıklanmamış ve bu yönetmelikte de yer almamış hususlarda lüzum ve ihtiyaca ve civarın karakterine göre uygulanacak şekli takdire, belediye yetkilidir. (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) belediye, mevzuat ve standartlarda özürlüler konusunda getirilen hükümlere uymakla ve bunları uygulamakla yükümlüdür. ayrıca, belediye yörenin koşullarını göz önünde bulundurarak mevzuat ve standartlarda yer almayan hususlarda da özürlülerle ilgili gerekli önlemleri almaya yetkili ve sorumludur.
  
  madde 4- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bu yönetmelik esaslarına göre yapılacak bütün yapılarda, plan, fen, sağlık ve çevre şartları ile ilgili diğer kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine ve türk standartları enstitüsü tarafından belirlenmiş standartlara uyulması zorunludur.
  
  madde 5- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bu yönetmelik kapsamında yapılacak yapıların inşaasında 2/2/1997 tarihli ve 23098 mükerrer sayılı resmi gazetede yayınlanan "afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmelik" ile 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı resmi gazetede yayımlanan "binalarda isı yalıtımı yönetmeliği" hükümlerine uyulması zorunludur.
  
  madde 6- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) belediyeler, imar kanununa ve bu yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak ve türk standartları enstitüsü standartlarına uymak şartı ile imar kanununun 21. maddesinde belirtilen kendi beldelerinin özelliği açısından gerekli gördükleri hususları belediye meclis kararlarına bağlayarak bu yönetmeliğe ilave edebilirler. bu kararın bir örneği bakanlığa gönderilir ve mahallinde yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
  
  madde 7- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) projeleri, bayındırlık ve iskan veya milli savunma bakanlıklarınca hazırlanacak ve onaylanacak yapılara ait projelerin belediyece incelenmesi sırasında, yönetmeliğin üçüncü bölümünde belirtilen ölçü ve hükümlere bağlı kalınması mecburiyeti yoktur.
  
  ayrıca, umumi binalardan yalnız ayrık nizamda olanları ile sanayi bölgelerindeki tesisler, bu yönetmeliğin bina derinlik ve yükseklikleri hakkındaki kayıtlarına ve yönetmelikte bu gibi binalar için yer verilenler dışında kalan iç ölçülere tabi değildir.
  
  ancak, özürlülerin yaşamını kolaylaştırmak amacıyla özürlülerle ilgili türk standartları enstitüsü standartlarına uyulması zorunludur.
  
  bu maddenin tatbikinde belediyece tereddüde düşülmesi halinde bayındırlık ve iskan bakanlığından alınacak görüş doğrultusunda işlem yapılır.
  
  madde 8- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bir yapıda bağımsız bölümlerden herhangi birinde plan ve/veya yönetmelik hükümleri ve ruhsat ve eki projelerdeki aykırılıklar giderilmedikçe yapının inşaasına devam edilemez, iskan edilen diğer bağımsız bölümlerde tamir, tadil veya inşaat işlemleri yapılamaz.
  
  bir parselde birden fazla yapı varsa bu yapılardan herhangi birisinin plan ve/veya ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı olması, bunlara aykırı olmayan diğer yapıların tamir, tadil veya ilave inşaat işlemlerini durdurmaz.
  
  madde 9- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) belediyeler; tasarrufu altındaki yol, otopark, park, yaya bölgesi, kaldırım gibi yerler ile bunlar üzerindeki kamu hizmetlerinin yürütülebilmesi için gerekli büfe, hela, trafo merkezi gibi tesisleri, ulaşım ve haberleşme noktaları, sinyalizasyon ve aydınlatma elemanları, çöp kutusu, bank, reklam ve bilgilendirme levha ve panoları gibi kent mobilyaları ile peyzaj elemanlarını türk standartları enstitüsü standartlarına da uymak koşuluyla yapar veya yaptırır.
  
  bunların ve her türlü altyapının yapımı ve kullanımı ile bakım ve onarımı sırasında yaya sirkülasyonunun engellenmemesi, can ve mal güvenliğinin sağlanması zorunludur.
  
  madde 10- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) belediye, uygun gördüğü yerlerde yapıların estetiği ile ilgili kurallar getirmeye yetkilidir.
  
  ancak bu kurallar özürlülerin ulaşabilirliğini engelleyemez.
  
  madde 11- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bu yönetmelikte belediyeye bırakılmış olan takdir yetkileri ve sorumlulukları belediye başkanına aittir.
  
  madde 12- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) ruhsat süresi içinde tamamlanması mümkün olamayacağı için beşinci yıl içinde ruhsat yenilemek üzere ilgili idareye başvurarak ruhsat yenilemesi yapılan yapılar hakkında, ruhsat alma tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uygulanır.
  
  inşasına 2 yıl içinde başlanmayan veya ruhsat süresi içinde tamamlanmayan ve süresi içinde ruhsat yenilemesi yapılmayan yapılar, ruhsatsız yapı olarak değerlendirilir. bu yapılar hakkında yeniden ruhsat alma tarihinde yürürlükte bulunan plan ve mevzuat hükümleri uygulanır.
  
  ikinci bölüm
  tanımlar
  
  madde 13- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) yerleşme alanı ile ilgili tanımlar:
  
  yerleşik (meskun) alan: varsa üst ölçek plan kararlarına uygun olarak, imar planı ile belirlenmiş ve iskan edilmiş alandır.
  
  gelişme (inkişaf) alanı: varsa üst ölçek plan kararlarına uygun olarak, imar planında kentin gelişmesine ayrılmış olan alandır.
  
  madde 14- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) kent bölgeleri tanımları ve alan kullanış şartları:
  
  1. çalışma alanı:
  
  a. merkezi iş alanı: imar planlarında yönetim, sosyo-kültürel ve ticari amaçlı yapılar için ayrılmış bölgedir. bu bölgede büro, işhanı, gazino, lokanta, çarşı, çok katlı mağaza, banka, otel, sinema, tiyatro gibi sosyal kültürel tesisler, yönetimle ilgili tesisler, özel eğitim ve özel sağlık tesisleri ve benzeri yapılar yapılabilir.
  
  b. sanayi bölgesi: imar planlarında her türlü sanayi tesisleri için ayrılmış alanlardır. bu bölge içerisinde amaca göre hizmet görecek diğer yapı ve tesisler de yapılabilir.
  
  2. sosyal ve kültürel altyapı alanları:
  
  a. yeşil alanlar: toplumun yararlanması için ayrılan oyun bahçesi, çocuk bahçesi, dinlenme, gezinti, piknik, eğlence ve kıyı alanları toplamıdır. metropol ölçekteki fuar, botanik ve hayvanat bahçeleri ile bölgesel parklar bu alanlar kapsamındadır.
  
  aa- çocuk bahçeleri: 0-5 yaş grubunun ihtiyaçlarını karşılayacak alanlardır. bitki örtüsü ile çocukların oyun için gerekli araç gereçlerinden büfe, havuz, pergola ve genel heladan başka tesis yapılamaz.
  ab- parklar: kentte yaşayanların yeşil bitki örtüsü ile dinlenme ihtiyaçlarına cevap veren alanlardır. imar planındaki park alanlarını içerisinde park için gerekli başka tesisler gösterilmemişse, ancak büfeler, havuzlar, pergolalar, açık çayhane ve genel heladan başka tesis yapılamaz. lüzumu halinde açık spor tesisleri yapılır.
  ac- piknik ve eğlence (rekreasyon) alanları: kentin açık ve yeşil alan ihtiyacı başta olmak üzere, kent içinde ve çevresinde günübirlik kullanıma yönelik ve imar planı kararı ile belirlenmiş; eğlence, dinlenme, piknik ihtiyaçlarının karşılanabileceği lokanta, gazino, kahvehane, çay bahçesi, büfe, otopark gibi kullanımlar ile, tenis, yüzme, mini golf, otokros gibi her türlü sportif faaliyetlerin yer alabileceği alanlardır. bu alanda yapılacak yapıların emsali (0.05) i, yüksekliği (6.50) m. yi geçemez.
  
  b. spor ve oyun alanları: spor ve oyun ihtiyaçlarını karşılayan alanlardır. bu alanlarda kent ölçekleri hiyerarşisine göre gerekli spor ve oyun alanları bulunur. bunlar futbol, basketbol, voleybol, tenis, yüzme, atletizm, buz pateni vb. gibi spor faaliyetlerini ihtiva eden açık ve kapalı tesis alanlarıdır.
  
  (1) ve (2) numaralı bentlerde belirtilen çalışma, sosyal ve kültürel altyapı alanlarında yapılacak tüm yapı, tesis ve açık alan düzenlemelerinin, özürlülerin de ulaşmasını ve kullanmasını sağlayacak şekilde türk standartları enstitüsü standartlarına uygun olarak yapılması zorunludur.
  
  madde 15- parsellere ait tanımlar:
  1. parsel cephesi: parselin üzerinde bulunduğu yoldaki cephesidir. köşe başına rastlayan parsellerde geniş yol üzerindeki kenar, parsel cephesidir. iki yolun genişliklerinin eşit olması halinde dar kenar, parsel cephesidir.
  2. parsel derinliği: parsel ön cephe hattına arka cephe hattı köşe noktalarından indirilen dik hatların uzunluklarının ortalamasıdır.
  
  madde 16- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  
  yapı düzenine ait tanımlar:
  
  1. taban alanı: yapının parsele oturacak bölümünün yatay izdüşümünde kaplayacağı alandır. bahçede yapılan eklenti ve müştemilat taban alanı içinde sayılır.
  
  2. taban alanı kat sayısı: taban alanının imar parseli alanına oranıdır.
  
  3. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) yapı inşaat alanı: işıklıklar hariç, bodrumkat, asmakat, çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanıdır.
  
  4. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) kat alanı kat sayısı (kaks) (emsal): yapının bütün katlardaki alanları toplamının parsel alanına oranından elde edilen sayıdır. katlar alanı bodrum kat, asma kat, çekme ve çatı katı ve kapalı çıkmalar dahil kullanılabilen bütün katların ışıklıklar çıktıktan sonraki alanları toplamıdır. açık çıkmalar, iç yüksekliği 1.80 m.yi aşmayan ve yalnızca tesisatın geçirildiği tesisat galerileri ve katları, ticari amacı olmayan ve yapının kendi ihtiyacı için otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kömürlük, sığınak, su deposu ve hidrofor bu alana katılmazlar. kullanılabilen katlar deyiminden konut, işyeri, eğlenme ve dinlenme yerleri gibi oturmaya, çalışmaya, eğlenmeye ve dinlenmeye ayrılmak üzere yapılan bölümler ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlar anlaşılır.
  
  5. brüt inşaat alanı: binanın inşa edilen bütün alanları toplamıdır. bu alana ışıklıklar, her nevi hava bacaları, katta yapılacak açık verandalar ve saçaklar dahil edilmez. (bu bent 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı resmi gazete'de yayımlanan yönetmelikle yürürlükten kalkmıştır.)
  
  6. yapı yaklaşma sınırı: planda ve yönetmelikte belirtilmiş olan yapının komşu parsellere en fazla yaklaşabileceği sınırdır.
  
  7. bina derinliği: binanın ön cephe hattı ile arka cephe hattının en uzak noktası arasındaki dik hattın uzaklığıdır.
  
  8. tabii zemin: arazinin hafredilmemiş ve doldurulmamış halidir.
  
  9. saçak seviyesi: binaların son kat tavan döşemesi üst kotudur.
  
  10. bina yüksekliği: binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan mesafesidir. imar planı ve yönetmelikte öngörülen yüksekliktir.
  
  11. kat yüksekliği: binanın herhangi bir katının döşeme üstünden bir üstteki katının döşeme üstüne kadar olan mesafesidir.
  
  12. bodrum kat: zemin katın altındaki katlardır.
  
  13. zemin kat: imar planı ve yönetmelikte öngörülen kat adedine göre en alttaki kattır.
  
  14. asma kat: binaların, iç yüksekliği en az 5.50 m olan, zemin katında düzenlenen ve ait olduğu bağımsız bölümü tamamlayan ve bu bölümden bağlantı sağlayan kattır. asma katlar, iç yüksekliği 2.40 m'den az olmamak, yola bakan cephe veya cephelere 3.00 m'den fazla yaklaşmamak üzere yapılabilirler.
  
  15. normal kat: zemin ve bodrum katların dışında kalan kat veya katlardır.
  
  16. son kat: çatı altında bulunan normal katların en üstte olan katıdır.
  
  17. ayrık nizam: hiçbir yanından komşu binalara bitişik olmayan yapı nizamıdır.
  
  18. blok nizam: imar planı veya bu yönetmelikte cephe uzunluğu, derinliği ve yüksekliği belirlenmiş tek yapı kitlesinin bir veya birden fazla parsel üzerine oturduğu bahçeli yapı nizamıdır.
  
  19. bitişik nizam: bir veya birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapı nizamıdır.
  
  20. resmi bina: genel, katma ve özel bütçeli idarelerle il özel idaresi ve belediyeye veya bu kurumlarca sermayesinin yarısından fazlası karşılanan kurumlara ait olan ve bir kamu hizmeti için kullanılan binalardır.
  
  21. umumi bina: kamu hizmeti için kullanılan resmi binalarla ibadet yerleri, özel eğitim, özel sağlık tesisleri, sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu gibi kültürel binalar ile gazino, düğün salonu gibi eğlence yapıları, otel, özel yurt, işhanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar, spor tesisleri, genel otopark ve buna benzer umuma ait binalardır.
  
  22. konut dışı kentsel çalışma alanları: içerisinde motel ve lokantada bulunabilen akaryakıt ve bakım istasyonları, resmi ve sosyal tesisler, dumansız, kokusuz atık ve artık bırakmayan ve çevre sağlığı yönünden tehlike yaratmayan imalathaneler ile patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depoların yapılabileceği alanlardır.
  
  23. basit tamir ve tadil: yapılar derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması işlemleridir.
  
  24. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) esaslı tadilat: yapılarda taşıyıcı unsuru etkileyen ve/veya inşaat alanını ve ruhsat eki projelerini değiştiren işlemlerdir. esaslı tadil, ruhsata tabidir.
  
  25. yüksek katlı bina: 10 kat veya daha yüksek katlı binadır.
  
  26. ortak alanlar: binaların giriş holleri, ışıklıklar, hava bacaları, saçaklar, tesisat galerileri, açık ve kapalı merdivenler, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kapıcı dairesi, kömürlük, sığınak ve otopark gibi ortak kullanıma açık alanlardır.
  
  27. özürlü: doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaşamın gereklerine uyamama durumunda olup; bağımsız hareket edebilmesi için yapılarda ve açık alanlarda özel fiziki düzenlemelere gereksinim duyan kişidir.
  
  28. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) fenni mesul: proje müellifleri kendileri olsun veya olmasın, yapının yürürlükteki kanun, imar planı, ilgili yönetmelik hükümleri, türk standartları, bilimsel kurallar, teknik şartnameler, fen, sanat ve sağlık kurallarına ve tüm mevzuat hükümlerine uygun olarak düzenlenen ruhsat eki projelerine göre gerçekleştirilmesini, aldıkları eğitime göre denetleyen ve ilgili idareler ile üyesi oldukları odalarına karşı sorumlu olan ilgili meslek mensuplarıdır.
  
  29. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) fen adamları: yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makina, harita kadastro ve benzeri alanlarda mesleki ve teknik öğrenim veren, en az lise dengi okullardan mezun olmuş veya lise mezunu olup, bir öğretim yılı süreyle bakanlıkların açmış olduğu kursları başarıyla tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı çıraklık ve meslek eğitimi kanununa göre ustalık belgesine sahip olan elemanlardır.
  
  üçüncü bölüm
  arsa ve yapılarla ilgili hükümler
  
  parsel büyüklükleri
  madde 17- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) imar planında gösterilen çeşitli bölgelerde imar planı ile getirilmiş farklı hükümler yoksa, yapılacak ifrazlarda, elde edilecek yeni parsellerin asgari ölçüleri, arazi meyili, yol durumu, mevcut yapılar vb. gibi mevkiin özellikleri ile bu parsellerde yapılması mümkün olan yapıların ölçüleri ve ihtiyaçları da göz önünde tutularak tespit olunur. şu kadar ki; bu tespit sırasında aşağıdaki şartlar ihlal edilemez.
  
  parsel genişlikleri:
  
  1. ikamet ve ticaret bölgelerinde:
  
  a. 4 kata kadar (4 kat dahil) inşaata müsait yerlerde:
  
  aa- bitişik nizamda : 6.00 m'den,
  ab- blok başlarında : yan bahçe mesafesi + 6.00 m'den,
  ac- ayrık nizamda : yan bahçe mesafeleri toplamı + 6.00 m'den, az olamaz.
  
  b- 9 kata kadar (9 kat dahil) inşaata müsait yerlerde:
  ba- bitişik nizamda : 9.00 m'den,
  bb- blok başlarında : yan bahçe mesafesi + 9.00 m'den,
  bc- ayrık nizamda : yan bahçe mesafeleri toplamı + 9.00 m'den,az olamaz.
  
  c- 10 veya daha fazla katlı inşaata müsait yerlerde:
  
  ca- bitişik nizamda : 12.00 m'den,
  cb- blok başlarında : yan bahçe mesafesi + 12.00 m'den,
  cc- ayrık nizamda : yan bahçe mesafeleri toplamı + 12.00 m'den, az olamaz.
  
  2. yalnız 1 katlı dükkan yapılacak ticaret ve küçük sanayi bölgelerinde:
  
  a. bitişik nizamda : 5.00 m'den,
  
  b. blok başlarında : yan bahçe mesafesi + 5.00 m'den,
  
  c. ayrık nizamda : yan bahçe mesafeleri toplamı + 5.00 m'den, az olamaz.
  
  3. sanayi bölgelerinde:
  30.00 m'den az olamaz.
  
  4. konut dışı kentsel alanlarında: 40.00 m'den az olamaz.
  bu ölçülerin tespitinde, köşe başına rastlayan parsellerde yol tarafındaki yan bahçe yerine, o yol için tayin edilmiş ön bahçe mesafesi alınır.
  
  parsel derinlikleri:
  
  1. ikamet ve ticaret bölgelerinde:
  
  a. ön bahçesiz nizamda : 13.00 m'den,
  b. ön bahçeli nizamda : ön bahçe mesafesi + 13.00 m'den,
  
  2. yalnız 1 katlı dükkan yapılacak ticaret ve küçük sanayi bölgelerinde:
  a. ön bahçesiz nizamda : 5.00 m'den,
  b. ön bahçeli nizamda : ön bahçe mesafesi + 5.00 m'den, az olamaz.
  
  3. sanayi bölgelerinde:
  30.00 m'den az olamaz.
  
  4. konut dışı kentsel çalışma alanlarında:
  
  5. 40.00 m'den az olamaz.
  
  parsel alanları:
  konut dışı kentsel çalışma alanlarında 2000 m2'den az olamaz.
  
  bahçe mesafeleri
  madde 18- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  
  1. ön bahçe mesafeleri: iskan alanlarında yapılacak binaların da bahçe ve yol kenarına rastlayan bahçe mesafeleri en az (5.00) m. dir.
  
  2. yan bahçe mesafeleri: bodrum katlarda iskan edilen katlar da dahil, 4 kata kadar (4 kat dahil) olan binalarda yan bahçe mesafeleri en az (3.00) m. dir. 4 kattan fazla her kat için yan bahçe mesafeleri (0.50) m. artırılır.
  
  3. yan bahçe mesafelerinin hesabında dikkate alınacak kat adedi: bodrumlarda iskan edilen katlar da dahil, binada yer alan iskan edilen katların toplam yüksekliğinin üçe bölünmesi ile bulunacak sayıdır. (2.50) m.'yi aşan artık değerler 1 kat adedine tekabül eder. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle eklenmiştir)
  
  parselasyon planı, itiraz - tevhid ve istisnalar
  madde 19- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  
  1. her türlü imar adasında, parselasyon planı yapılmadan bu adadaki parsellerde ifraz ve tevhid yapılamaz.
  
  2. çeşitli kanun ve hizmet tesislerinin gerçekleştirilmesi maksadı ile yapılması gereken kamulaştırmalar yüzünden bu hizmet ve tesisler için lüzumlu parçalara ayrılmasını sağlamak üzere yapılacak ifrazlar, bu yönetmelikteki ifraz şartlarına tabi değildir.
  
  3. yapı nizamı inşaat taban alanı oranı ile belirlenen yerler ile plan üzerinde ölçüsü belirlenmiş blok nizamında olan yerlerin dışında, ayrık ve blok nizamına tabi imar parselasyon planı varsa, imar parsellerinin tevhidi öncesi ayrı ayrı hakları olan inşaat taban alanlarının toplamını geçemez.
  
  4. ayrık yapı nizamına tabi olup, imar planı ile farklı yükseklik veya kullanım kararları getirilmiş imar parselleri tevhid edilemez. aralarında (3.00) m. ve daha fazla kot farkı bulunan imar parselleri tevhid edilemez.
  
  madde 20- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) ifraz yolu ile cephesi olmayan parsel ihdası, ancak imara müsait hale getirildiği parsele şuyulandırılarak yapılır.
  
  madde 21- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) imar planlarında, iskan hudutları içinde bulunup da, umumi hizmetlere ayrılan yerlere rastlayan arsaların, bu hizmetler için gereken kısmı ayrıldıktan sonra geriye kalan parçaları imar planı ve yönetmelik esaslarına göre müsait ise parsellere ayrılabilir. keza, imar planı ve yönetmelik esaslarına göre müsait olduğu takdirde, bunlar üzerinde yapı izni verilebilir. tamamı umumi hizmetlere ayrılan yerlere rastlayan veya kalan parçası plan ve yönetmelik hükümlerine göre yapı yapılmasına müsait olmayan arsalar, kamulaştırılıncaya kadar sahipleri tarafından olduğu gibi kullanılmaya devam olunur.
  
  bu gibi yerlerden 5 yıllık programa dahil bulunmayanlarında; yükseklikleri tabii zeminden 6.50 m'yi brüt inşaat alanı 250 m2'yi geçmemek, mümkün mertebe sökülerek başka bir yere nakli kabil malzemeden ve buna müsait bir sistemde inşa edilmek şartı ile yine imkan nisbetinde mevcut ve müstakbel yol güzergahlarına tesadüf ettirilmemek suretiyle imar planı tatbikatına kadar, sahiplerinin isteği üzerine belediye encümenince muvakkat yapı yapılmasına izin verilir. bu yapının, imar planına göre bulunduğu bölgenin özellikleri ve belediye başkanlığının teklifi de göz önüne alınarak hangi maksat için yapılıp kullanılabileceği belediye encümenince tayin ve tespit olunur. mülk sahibi bu maksadın dışına çıkamaz.
  
  muvakkat ruhsat süresi 10 yıldır. yapı izni verilmezden önce belediye encümeni kararının gün ve sayısının 10 yıllık müddet için muvakkat inşaat olduğunun ve diğer lüzumlu ölçü ve şartların, tapu kaydına şerh edilmesi gereklidir. muvakkatlık süresi tapu kaydına şerh verildiği günden başlar.
  
  bir parselde birden fazla muvakkat yapıya izin verilmesi halinde bu yapıların inşaat alanları toplamı 250 m2'den ve yükseklikleri 6.50 m'den fazla olamaz.
  
  plan tatbik olunurken, muvakkat inşaat ve tesisler yıktırılır, 10 yıllık muvakkatlık müddeti dolduktan sonra veya 10 yıl dolmadan yıktırılması veya kamulaştırılması halinde muvakkat bina ve tesislerin 2942 sayılı kamulaştırma kanunu hükümlerine göre takdir edilecek bedeli sahiplerine ödenir.
  
  kapanan yollar
  madde 22- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) imar planına göre kapanan yollar veya mahreci bulunmasına rağmen yapı adası ortasında kalan parseller ifraz edilemezler. bu gibi yerler imar kanununun ilgili hükümleri uygulanamadığı ve yapı yapılmasına müsait bir durum elde edilemediği takdirde, bu hükümler uygulanıncaya veya kamulaştırılıncaya kadar sahiplerince olduğu gibi kullanılmaya devam olunur.
  
  bu gibi arsalardan 5 yıllık programa dahil olmayan ve bu yönetmelik hüküm ve ölçülerine göre bina yapılmasına müsait bulunanlara da yükseklikleri tabii zeminden 6.50 m'yi ve brüt inşaat alanı 250 m2'yi geçmemek üzere, 21 inci maddedeki şekil ve esaslar dahilinde muvakkat inşaat izni verilir.
  
  tehlikeli alanlar
  madde 23- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) taşkın, heyelan ve kaya düşmesi gibi afet alanlarında bulunan, sıhhi ve jeolojik mahzurları olan ve bunlar gibi tehlikeli durumlar arz etmesi yüzünden imar planlarına veya ilgili idarelerce hazırlanmış veya onaylanmış raporlara göre yapı yapılması yasak edilen alanlar ifraz edilemez. bu gibi yerlerde arazinin takviyesine matuf tesislerden başka yapı yapılamaz.
  
  imar planlarında yukarıdaki sebeplerle "ağaçlandırılacak alan" olarak gösterilen alanlarda da aynı esaslara uyulur.
  
  parsellerde yapılanma şartları
  madde 24- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bir parselin bulunduğu imar adasına ait parselasyon planı yapılıp belediye encümenince kabul edilip tapu'ya tescil edilmeden o adadaki herhangi bir parsele yapı ruhsatı verilemez.
  
  parselasyon planına göre müstakil yapı yapılmasına müsait tapuya tescilli imar parseli oluşması halinde parselasyon planının tamamının tapuya tescil şartı beklenmez.
  
  genel olarak parsel büyüklükleri hakkındaki hükümlere uymayan arsalarda, yeni inşaat veya ilaveler yapılmasına veya mevcut yapıların esaslı tadillerine izin verilmez. bu gibi arsalar, imar kanunu hükümlerine göre yapı yapılmasına müsait hale getirilinceye kadar veya bu mümkün olmadığı takdirde kamulaştırılıncaya kadar sahiplerince eskiden olduğu gibi kullanılmasına devam olunur.
  
  ancak, iki tarafında imar planı ve mevzuatına aykırı olmamak şartı ile yapılmış bina veya bir tarafında böyle bir bina ile diğer tarafında plana göre tespit edilmiş bir yol bulunan arsalardan, plan ve yönetmeliğin diğer şartlarına aykırı olmamak kaydı ile, bu yönetmelikteki parsel büyüklükleri ile ilgili hükümlere uymaksızın yapı yapılmasına izin verilir.
  
  bir parselde birden fazla bina yapılması
  madde 25- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bir parselde, bu yönetmeliğin 18 inci maddesindeki ölçülere uyulması kaydı ile birden fazla yapı yapılabilir.
  
  umumi binalar için belediye encümenince kabul edilecek fonksiyon şeması ve prensip kararlarına göre proje tanzim edilir.
  
  maliklerin talebi halinde, tapu idareleri imar parsellerini imar adası içinde tevhit ederek yeni elde edilen imar parselleri üzerinde yatay kat mülkiyeti veya kat irtifakı tesis ederler.
  
  taban alanı kat sayısı
  madde 26- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) blok veya ayrık yapı nizamına tabi olan ve imar planı ile ölçü ve emsal verilmemiş yerlerde taban alanı kat sayısı %40'ı hiçbir şekilde geçemez.
  
  bina cepheleri
  madde 27- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) ayrık yapı nizamına tabi olan yerlerde yapılacak yapıların max bina cephesi 30.00 m'dir. ikili veya üçlü blok yapılması gereken yerlerde, daha uygun çözüm yolları bulmak maksadı ile birkaç dar parseli birlikte mütalaa ederek o yer için tespit edilen yapı karakterine uyacak bir tertipten uzaklaşmamak üzere bina cepheleri toplamı 30.00 m olan ikili veya üçlü bloklar teşkil etmeye belediye yetkilidir. blok yapı nizamına tabi olan yerlerde ise azami blok boyu 50.00 m'dir.
  
  bina derinlikleri
  madde 28- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bina derinlikleri azami 40.00 m'yi geçmemek ve hiçbir yerde arka bahçe sınırına 3.00 m'den fazla yaklaşmamak şartı ile,
  
  h
  l = l - ( k + ------- ) formülü ile hesaplanır.
  2
  burada,
  l=bina derinliği
  l=parsel derinliği
  k=ön bahçe mesafesi
  h=bina yüksekliği
  
  ancak;
  
  1. formülün kullanılması sonucunda 10.00 m'den az çıkan bina derinlikleri, arka bahçe mesafesi 2.00 m'den az olmamak üzere 10.00 m'ye çıkartılabilir.
  
  2. köşe başına rastlayan parsellerde yapı derinliği parselin yüz aldığı yollar üzerindeki komşu parsellere verilecek derinliklere göre belirlenir.
  
  3. imar planlarında ticaret bölgesi olarak gösterilen blok ve bitişik nizam yapı adalarında yapılacak binaların gece ve gündüz ikamete ayrılmayan, sadece işyeri olarak kullanılan zemin katları, bodrumları ile birlikte ön ve yan bahçe mesafelerine tecavüz etmemek kaydı ile, arsa derinliğince yapılabilir. şu kadar ki; meyilli arsalarda bu yüksekliğin, arka komşu sınırında tabii zeminden itibaren 6.50 m'yi geçmesi halinde, bu miktarı aşan kısmı arka komşu sınırından en az 3.00 m geriden başlatılır.
  
  4. h/2 arka bahçe mesafesini temin etmek şartı ile bina derinliğini 40.00 m'ye çıkarmaya belediye yetkilidir.
  
  5. ayrık yapı nizamında, köşe başından başka iki yol cephesi bulunan parsellerde taban alanı kat sayısı %40 dahilinde kalmak kaydı ile bina derinliği için azami 40.00 m şartı aranmaz.
  
  bina yükseklikleri
  madde 29- (12.8.1987 gün ve 19542 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  
  1. imar planlarında kat adetleri veya bina yükseklikleri belirtilmemiş yerlerde bina yükseklikleri ve bunlara tekabül eden kat adetleri aşağıda gösterilen miktarları aşmamak üzere tespit olunur.
  
  imar planına göre genişliği:
  
  7.00 m'ye kadar olan yollarda: bina yüksekliği 6.50 m'den, kat adedi bodrum hariç 2'den fazla,
  7.00 m ve daha geniş yollarda: bina yüksekliği 9.50 m'den, kat adedi bodrum hariç 3'den fazla,
  9.50 m ve daha geniş yollarda: bina yüksekliği 12.50 m'den, kat adedi bodrum hariç 4'den fazla,
  12.00 m ve daha geniş yollarda: bina yüksekliği 15.50 m'den, kat adedi bodrum hariç 5'ten fazla,
  14.50 m ve daha geniş yollarda: bina yüksekliği 18.50 m'den, kat adedi bodrum hariç 6'dan fazla,
  17.00 m ve daha geniş yollarda: bina yüksekliği 21.50 m'den, kat adedi bodrum hariç 7'den fazla,
  19.50 m ve daha geniş yollarda: bina yüksekliği 24.50 m'den, kat adedi bodrum hariç 8'den fazla,
  olamaz.
  
  (imar planlarında gösterilen bina yüksekliklerinin veya kat adetlerinin birbirlerine tahvillerinde veya neye tekabül ettiklerinin tespitinde de bu esaslar göz önünde bulundurulur.)
  
  2. imar planına göre iskan hudutları dışında kalan veya iskan hudutları içinde bulunup da yapı yapılması men edilen veya başka maksada tahsis olunan yerlerde bu madde uygulanmaz.
  
  3. yeni yapılacak binalarda: tayin edilmiş ise imar planlarındaki şartlara, aksi halde bu yönetmelikte gösterilen yüksekliğe veya kat adedine uyulması mecburidir.
  
  ancak temel ve statik hesapları ile bahçe mesafeleri, merdiven, ışıklık vs. gibi kat adedi veya bina yüksekliği ile ilgili elemanları, plan ve yönetmelikte gösterilen azami yüksekliğe göre hesaplamak, lüzumu halinde asansör yeri bırakılmak veya proje mesuliyeti ile fiilen yapılacak bölümün fenni mesuliyet hizmetleri bu esaslara göre aranmak şartı ile daha az katlı inşaat yapılabilir.
  
  belediyece uygun görülen hallerde 3 veya daha az katlı bina yapılması gereken yerlerde inşa olunacak noksan katlı binalarda ise bu şartlar aranmayabilir.
  
  4. bu maddenin uygulanmasında, yollardaki arazi genişleme ve daralmalarda, ön bahçe, yeşil alan, refüj, meydan, otopark, demiryolu, su kanalı gibi unsurlar yol genişliğine dahil edilmez.
  
  5. bu yönetmelikte gösterilen yükseklikler, herhangi bir abideyi veya muhafazası gereken tarihi ve mimari bir eserin görüşünü bozması halinde belediyece lüzumu kadar azaltılabilir.
  
  6. daha önce 4 kata kadar ruhsatlı olarak inşa edilip sonradan imar planı veya bu yönetmelik gereği 1 kat ilavesi verilen binaların ilave katlarını yapabilmeleri için statik bakımından kat ilavesine mahzur olmadığını belgelemeleri kaydı ile veya çekme katların tam kata iblağ edilmesinden dolayı yapılacak 5.kat için bu yönetmeliğin 18, 43 ve 45 inci maddelerindeki yan bahçe, merdiven ve asansörlerle ilgili hükümler aranmaksızın ruhsat verilebilir. (bu bent 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı resmi gazete'de yayımlanan yönetmelikle yürürlükten kaldırılmıştır.)
  
  binalara kot verilmesi
  madde 30- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  
  binalara kot verilmesinde aşağıdaki esaslara uyulur:
  
  1. yoldan kotlandırma
  genel olarak binaların cephe aldığı yolun tretuvar seviyesinden (bordür taşı üst seviyesinden) kot verilir.
  
  tretuvar seviyesi, yol seviyesinin (0.18) m. üstü olarak kabul edilir.
  
  henüz oluşmamış yollarda kot talebi halinde bordür üst seviyesi, belediye tarafından hazırlanan projesine göre en geç 20 gün içerisinde belirlenir.
  
  binalara kot verilirken parselin kot aldığı yol cephesinin orta noktası hizasındaki en yüksek tretuvar seviyesi röper kabul edilir.
  
  parselin kot aldığı yol cephesinin köşe kotları arasında (3.50) m. veya daha fazla kot farkı bulunması halinde, binanın oturacağı alan kademelendirilmek ve her kademenin orta noktasına rastlayan bordür taşı üst seviyesi (+-0.00) kabul edilmek suretiyle kot belirlenir. ancak her kademenin kendi hizasındaki en düşük bordür kotundan itibaren yüksekliği en çok (1.75) m olmak zorundadır.
  
  kademeli kotlandırmada her kademe, cephe boyunca (6.00) m. den aşağı olamaz. son kademenin (6.00) m. den az olması durumunda bir önceki kademe seviyesine uyulur. ayrıca her kademedeki bina bölümü kendi (+-0.00) kotuna göre, imar planı ile belirlenen saçak seviyesini geçemez.
  
  tabii zemin kotu yol kotu altında olan parsellerde, binalara verilecek azami kot parselin cephe aldığı yol hizasındaki en yüksek tretuvar seviyesidir.
  
  2. tabii zeminden kotlandırma
  arazinin meyilli olması durumunda, parselin tabii zemini yoldan yüksek ve ön bahçe mesafesi (10.00) m. veya daha fazla veya parselin tabii zemini yoldan aşağıda ve ön bahçe mesafesi (15.00) m. veya daha fazla ise tabii zeminden kot verilir.
  
  yola göre yüksek olan parsellerde, tabii zemin kotu, o parseller için bordür seviyesinden verilecek kotu (3.00) m. den fazla geçemez.
  
  bir yola cepheli veya birden fazla yola cepheli olup, üzerinde birden fazla yapı yapılması mümkün olan parsellerde kot, her binanın köşe kotlarının aritmetik ortalaması alınarak bulunur. ancak, yola nazaran (3.00) m. yüksek olan parsellerde, tabii zemin kotu ilgili belediyenin imar birimince yapı adasının tamamının bu madde hükümleri çerçevesinde etüdü ve bunun belediye encümenince kabulü ile yapılır.
  
  3. köşe başı parsellerde kotlandırma
  köşe başı parsellerde kot, yolların farklı genişlikte olduğu durumda geniş yoldan ve parsel orta noktası hizasındaki bordür taşı üst seviyesinden verilir.
  
  yolların aynı genişlikte olduğu, yollar arasındaki kot farkının en çok (1.50) m. olduğu durumlarda yolların kesiştiği tretuvar üst seviyesinden kot verilir.
  
  aynı genişlikte yolların kesişmesi sonucu meydana gelen ve yollar arasında (1.50) m. den fazla kot farkı bulunan, imar planında ön cephesi işaretlenmeyen köşe başı parsellerde kot, yollar üzerindeki kat nizamı, bitişik parsellerin kot durumu, parsel cepheleri uzunlukları ile yapı yoğunluğu dikkate alınarak belediyesince belirlenen parsel ön cephesinin orta noktası hizasındaki bordür taşı üst seviyesinden verilir.
  
  röper noktası ve parselin yol cephesine rastlayan köşe noktaları arasında (3.50) m. veya daha fazla kot farkı olması durumunda (1) numaralı bent hükümleri doğrultusunda kademe yapılır.
  
  4. köşe başından başka iki yola cephesi olan parsellere, cephe aldığı yoldan bu maddenin yukarıdaki bentlerine uygun olarak kot verilir.
  
  5. ikili veya üçlü blok teşkil eden binaların her birisine yukarıdaki bentlere göre ayrı ayrı kot verilir.
  
  bir parselde birden fazla yapı yapıldığında her yapı için ayrı olarak yukarıdaki bentlere uygun kot verilir.
  
  tabii zeminden kotlandırma, ancak ilgili belediyenin imar birimince, yapı adasının tamamının etüdü ve bunun ilgili belediye encümenince kabulü ile uygulanır.
  
  zemin kat taban kotu, tabii zemin, tesviye kotu ve giriş
  madde 31- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bu maddede geçen terimler aşağıda tanımlanmıştır:
  
  zemin kat taban kotu: zemin kat taban seviyeleri binaların kot aldığı cephesinde (+-0.00) kotunun altına düşemez ve (+1.00) kotunun üstüne çıkamaz. ancak her koşulda azami bina yüksekliği aşılamaz.
  
  tabii zemin: arsanın hafredilmemiş ve/veya doldurulmamış durumudur. tabii zeminde, ilgili idarece yol kotu tutanağı düzenlenmeden, hiçbir şekilde kazı veya dolgu yapılamaz. aksi takdirde imar kanununun 40 ve 42 nci maddeleri uyarınca işlem yapılır.
  
  tesviye: bu yönetmelikte belirtilen esaslara göre kazı veya dolgu yapılmak suretiyle arsanın kazandığı son zemin durumudur.
  
  1. tesviye işlemlerinde aşağıdaki şartlara uyulur.
  
  a. ön bahçelerin tesviyesi
  yoldan kot alan parsellerde; % 15' den daha az eğimli bir yola cephesi bulunan parsellerin yol cephesinde, parsel sınırı ile bina cephesi arasında kalan kısımlar komşu parsel sınırına kadar yol eğimine göre kaldırım seviyesinde tesviye edilir.
  % 15'den fazla eğimli, merdivenli veya kademeli bir yola cephesi bulunan parsellerde, parsel sınırı ile bina cephesi arasında kalan kısım, yaya kaldırımı ile uyumlu olmak ve kademeler arasında en çok (0.15) m. kot farkı olmak üzere tesviye edilir.
  bina yol cephe hatları ile yollar arasında kalan bahçeler yola doğru en fazla %2 meyil verilerek tesviye edilir.
  
  b. arka bahçelerin tesviyesi
  tabii zemini (+-0.00) kotunun üstündeki arka bahçe zemininin bu kota kadar kazılması esastır. ancak, kayalık zeminlerde veya parsel arka sınırındaki ortalama tabii zeminin (+2.00) kotundan yukarıda olması halinde, gerekli önlemler alınarak bina arka cephesinden itibaren (3.00) m' lik şeridin tesviyesi ile yetinilir.
  
  parsel arka köşe ve bina arka köşelerinden en az birine isabet eden tabii zemin (+-0.00) kotunun altında ise arka bahçede en düşük kota kadar kazı yapılabilir. ayrıca, arka bahçelerde (2.00) m' den fazla olmamak ve (+-0.00) kotunu geçmemek koşuluyla dolgu yapılabilir.
  
  c. yan bahçelerin tesviyesi
  (+-0.00) kotunu aşan yan bahçelerde, zeminin bu kota kadar kazılması esastır. (+-0.00) kotunun altındaki yan bahçelerin arka bahçe tesviye kotunun altına inilmemek suretiyle kazılması esastır. tabii zemini arka bahçe tesviye kotunun da altında kalan yan bahçeler arka bahçe tesviye kotuna kadar doldurulur. arka bahçe tesviye kotu seviyesinde tesviye edilerek bina ön bahçe hizası ile kot farkı oluşan parsellerde ön bahçe ile bağlantıyı sağlayan merdiven ve rampa yapılması zorunludur.
  köşe başı parsellerin ön bahçeleri, bina cephe hattı boyunca, komşu parsel sınırına kadar yaya kaldırımı eğimince tesviye edilir.
  
  d. arka ve yan bahçeler parselin en düşük köşe kotunu aşmamak üzere tesviye edilir. bu gibi hallerde, projesine uygun olarak istinat duvarı da dahil gerekli tüm önlemler alınır.
  
  2. bina girişlerinde aşağıdaki şartlara uyulur.
  
  yol cephelerinden giriş alan binalarda, girişin hizasındaki bordür taşı üst seviyesinin altında giriş yapılamaz. bina giriş kapıları ve giriş holü genişlikleri (1.50) m'den az olamaz.
  
  yola bakmayan cephelerden, köprü veya giriş şeridi aksı hizasındaki bordür seviyesinden en fazla (1.50) m. inilmek veya çıkılmak suretiyle giriş yapılabilir.
  
  tabii zeminden kotlandırılan parseller yukarıdaki şartlara tabi değildir. giriş tabii zemine uyumlu olarak düzenlenecek merdiven ve rampalarla sağlanır.
  
  binalara girişi sağlayan köprü ve giriş şeridi ile tretuvar ve bina girişi arasında kot farkı olduğu durumlarda ve binalara girişin merdivenlerle sağlanmasının zorunlu olduğu hallerde, merdivenlerin yanısıra, özürlülerin de kullanımının sağlanması amacıyla, standardına uygun rampa yapılması zorunludur.
  
  ayrıca, döşeme kaplamalarında kaymayı önleyen, tekerlekli sandalye ve koltuk değneği hareketlerini güçleştirmeyen standardına uygun malzeme kullanılması zorunludur.
  
  madde 32- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) konutlarda toprağa dayalı ve iskan edilebilen bodrum katlarda zorunlu piyeslerden olan oturma odası ve bir yatak odasının pencere açılmak suretiyle, doğal aydınlatma ve havalandırmasının sağlandığı dış duvarları, en fazla (0.50) m. gömülebilir.
  
  ancak, ticari alanlarda yapılan binaların ticari amaçla kullanılan bodrum katlarında bu şart aranmaz. bu tür binalarda suni havalandırmanın sağlanması ile özürlülerin dolaşımına olanak sağlayan rampa, yürüyen bant ve bunlar gibi önlemler alınır.
  
  konut alanında kalmakla birlikte, belediyece uygun görülen yol güzergahlarında, halkın günlük ihtiyaçlarını karşılamaya dönük olarak zemin katta ticaret yapılabilir. bu kullanımların bodrum katlarında içten bağlantılı piyesleri olabilir. bu piyeslerin ayrı girişleri olamaz, binanın ortak alanları ve müştemilatlarıyla irtibatlandırılamaz.
  
  toprağa dayalı tüm bodrum katlarda, dış etkilere karşı ısı ve su yalıtımı yapılması zorunludur.
  
  arazi eğiminden faydalanmak amacı ile veya mimari nedenlerle, binalar bloğunun, bir binanın veya bağımsız bir dairenin; belirlenen bina yüksekliğini aşmamak, belirli piyesler için tespit olunan asgari kat yüksekliklerine veya bu yönetmeliğin diğer hükümlerine aykırı olmamak şartı ile, çeşitli katlarda ve/veya farklı taban ve/veya tavan seviyelerinde düzenlenmesi mümkündür. ayrıca, yukarıdaki hükümlere uygun olmak kaydı ile, zemin katların binanın kot aldığı yol cephesi üzerinde bulunmayan piyesleri ile yol cephesinde yer alan piyeslerinin yol cephesinde kalmayan ve piyes derinliğinin yarısını aşmayan bir kısım alanları, zemin kat kotundan farklı kotta düzenlenebilir.
  
  bazı yapılarda aranan şartlar
  madde 33- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) kat adedi ve yükseklikler:
  
  1) kerpiç binalarda: 1 bodrum ve 1 normal kat, yani 3.50 m'yi aşamaz.
  
  hımış ahşap, yarım kagir binalarda: 1 bodrum ve 2 normal kat, yani 6.50 m'yi aşamaz.
  
  2) ahşap ve yarım ahşap binalar bitişik olarak yapılamazlar.
  
  hımış ve yarım kagir binaların komşu hudutlarına zeminden itibaren çatının her yerinden 0.50 m yüksekliğe kadar ve en az 1 tuğla kalınlığında yangın duvarı yapılması şartı ile bitişik olarak inşa edilmeleri mümkündür.
  
  3) umumi binalar çelik, betonarme, kagir veya benzeri olabilir.
  
  ancak, mimari karakteri veya kullanma şart ve şekilleri itibarı ile özellik arz eden yapılar bu hükme tabi değildir.
  
  1. her türlü binaların temel ve bodrum kat duvarları kagir olacaktır.
  
  2. parsel içinde istinat duvarı yapılması gereken hallerde, belediyenin ilgili biriminden istinat duvarı için ruhsat alınması mecburidir. bu tür parsellerde yapılacak binalara istinat duvarı tamamlanmadan önce hiçbir şekilde kullanma izni verilmez.
  
  saçaklar
  madde 34- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) binalara saçak yapılıp yapılmayacağı ve yapılacak saçakların 1.20 m'yi geçmemek üzere genişliği belediyece tayin olunur.
  
  çatılar ve dış görünüm
  madde 35- (12.8.1987 gün ve 19542 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) çatıların, civarındaki cadde ve sokakların karakterine göre yapılacak binanın durum ve ihtiyacına uygun olması şarttır. çatı meyilleri kullanılacak çatı malzemesi ile yörenin özelliği ve iklim şartları dikkate alınarak belediyenin tasvibi ile tayin edilir.
  
  çatı aralarına bağımsız bölüm yapılmaz. bu kısımlarda ancak su deposu, asansör kulesi ve son kattaki bağımsız bölümlerle irtibatlı piyesler yapılabilir. ancak, üst kat tavan döşemesi ile çatı örtüsü arasında kalan bu hacimler, ilave kat döşemeleri yapılmak suretiyle bölünemezler. özelliği olan binalarda, alınacak bakanlık görüşü doğrultusunda işlem yapılır.
  
  merdiven evi ve ışıklıklar, çatı gabarisini 0.50 m aşabilir.
  
  teras çatılarda yapılacak en çok 0.90 m yüksekliğinde kagir korkuluk, bina yüksekliğine dahil değildir. duman ve hava bacaları ile son kattaki bağımsız bölümlerle irtibatlı piyeslerin aydınlatılması amacıyla yapılacak pencereler hariç olmak üzere çatı örtüsü üstünde hiçbir çıkma ve çıkıntı yapılamaz. ancak, türk standardı 863 şartlarının gerektirdiği hallerde asansör kulelerinin çatı örtüsünü aşmasına izin verilir.
  
  tescilli yapılar, anıtlar ve kamu yararlı yapılar ile dini yapıların çatı örtüleri ve bunların yapılacak ya da tamir ve tadil edilecek çatı örtüleri bu kayıtlara tabi değildir.
  
  belediyeler mahallin ve çevrenin özelliklerine göre yapılar arasında uyum sağlamak, güzel bir görünüm elde etmek amacı ile dış cephe boya ve kaplamaları ile çatının malzemesini ve rengini tayin etmeye yetkilidir. evvelce yapılmış olan yapılar için de bu yetki kullanılır.
  
  çıkmalar
  madde 36- (4.12.1987 gün ve 19654 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) binalarda taban alanı dışında kendi bahçe hudutları dışına taşmamak şartı ile binanın her cephesinde açık veya kapalı çıkma yapılabilir. ancak:
  
  a- kapalı çıkmalar;
  
  1. plan ve yönetmelikte verilen yan ve arka bahçe mesafeleri içine taşamaz. ancak arka bahçelerde çıkmalı olarak oluşmuş binaların bulunduğu yapı adalarında yapılacak yeni binalarda kapalı çıkmalar en çok 1.50 m olmak ve parselin arka hududuna 3.00 m'den fazla yaklaşmamak kaydıyla yapılabilir.
  
  2. 5.00 metreye kadar olan ön bahçelerde parselin yol sınırına 3.50 m'den fazla yaklaşamaz. 5.00 metreden fazla olan ön bahçelerde bu mesafe civardaki mimari ve yapılaşma durumuna göre belediyece tayin edilir. ancak her halûkârda parselin yol sınırına 3.50 m'den fazla yaklaşamaz.
  
  3. bina tabanı zeminde çekme mesafeleri içine çekilerek 1. ve 2. fıkralardaki mesafelere tecavüz etmemek şartı ile istenilen ölçülerde yapılabilir.
  
  4. cephe uzunluğunca yapılabilir.
  
  b- açık çıkmalar:
  
  1. parsel sınırlarına 2.00 m'den daha fazla yaklaşmamak kaydı ile arka ve yan bahçe mesafelerine 1.00 m taşabilir.
  
  2. ön bahçelerde parselin yol sınırına 3.50 m'den fazla yaklaşamaz.
  
  3. bitişik nizamda bitişik olduğu komşu sınırına 2.00 m'den fazla yaklaşamaz.
  
  açık ve kapalı çıkmaların tabii zeminden çıkma alanı kadar en yakın şakûli mesafesi en az 2.40 m olacaktır.
  
  zemin katta kendi parsel hududu dışına taşmayan, hangi katta yapılırsa yapılsın 0.20 m'yi geçmeyen motif çıkmalar yapılabilir. bahçe içinde yapılacak üstü açık teras ve zemin kat giriş merdivenleri ile bina cephesinden itibaren genişliği 2.50 m'yi geçmemek, tretuar dışına taşmamak ve en alçak noktası tretuar kotundan en az 2.50 m yükseklikte yapılacak giriş saçakları çıkma değildir.
  
  işıklıklar
  madde 37- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) her müstakil ev veya dairede, en az 1 oturma odası ile yatak odalarının doğrudan doğruya hariçten ışık ve hava almaları gereklidir. bu şekilde ışık ve hava almalarına lüzum olmayan diğer odalarla mutfakların ışıklıktan, yıkanma yeri ve helaların ışıklık veya hava bacasından faydalanmaları da mümkündür.
  
  işıklıklar
  1 ve 2 katlı binalarda dar kenarı (1.00) m. den ve alanı (3.00) m2. den;
  3 ila 9 katlı binalarda dar kenarı (1.50) m. den ve alanı (4.50) m2
  10 ve daha fazla katlı binalarda dar kenarı (2.00) m. den ve alanı (9.00) m2. den az olamaz.
  otel, pansiyon, iş hanı ve benzeri binalarda odalar gereğinde ışıklığa açılabilir.
  her türlü binada hava bacalarının asgari ölçüsü (0.60 x 0.60) m2. dir.
  hava bacası gerektiren her piyeste ayrı hava bacası yapılır.
  hava bacalarını şönt baca tipi düzenlemek mümkün değildir.
  asgari ölçüde 1 ışıklık veya hava bacasından her katta en çok 4 piyes faydalanabilir. bu piyeslerin adetlerinin artması halinde, 4'ten fazla her piyes için ışıklık veya hava bacası ölçüsü aynı nispette artırılır.
  
  ancak, yukarıda belirtilen şekilde ışık ve hava alması gerekmeyen veya lüzumlu ışık ve havayı yönetmelikte tarif edilen şekilde esasen alması mümkün olan piyeslerden, herhangi bir ışıklık veya hava bacasına pencere açılması, bu ışıklık veya hava bacası ölçülerinin artırılmasını gerektirmez.
  
  her binanın lüzumlu ışıklık veya hava bacası, kendi parseli üzerinde bulunacaktır. komşu bina ve parselin ışıklık veya hava bacasından faydalanmak suretiyle, bu elemanların yapılmasına ve ölçülerinin azaltılmasına izin verilmez.
  
  işıklık ve hava bacaları, bunlara ihtiyacı olan kattan itibaren başlatılabilir. binaların bitişik olması gereken komşu tarafında yapılacak ışıklıklarda kirişler gerekirse devam ettirilebilir.
  
  ancak bu kısımların duvar ile kapatılma mecburiyeti yoktur. binaların bitişik olması gereken komşu tarafında boydan boya ışıklık yapılması halinde, civarın inşaat nizamına aykırı bir görünüm meydana getirmemek üzere, sokak cephesinde bina yüksekliğince kapatılması mecburidir.
  
  konutlarda bulunması gereken piyesler ve koridorlar
  madde 38- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) her müstakil konutta en az:
  
  1 oturma odası,
  1 yatak odası veya nişi,
  1 mutfak veya yemek pişirme yeri,
  1 banyo veya yıkanma yeri,
  1 hela,
  bulunur.
  
  3 veya daha az odalı konutlarda yıkanma yeri ile hela aynı yerde düzenlenebilir.
  
  hol ve koridor genişlikleri (1.10) m. den az olamaz.
  
  yukarıda belirtilen bu piyesler ile koridor ölçüleri özürlülerin de kullanımını sağlayacak standartlara uygun olmalıdır.
  
  iç yükseklikler br>madde 39- (12.8.1987 gün ve 19542 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelik'le değişik) genel olarak iskan edilen katların, taban döşeme kaplaması üzerinden tavan sıvası altına kadar olan temiz iç yüksekliği 2.40 m'den az olamaz.
  
  yıkanma yeri, banyo, duş, lavabo yeri, hela, kiler, ofis, antre, koridor, yatak holü, merdiven altı, her türlü iç ve dış geçitler ve iskan edilmeyen bodrum katları ile müştemilat binalarında bu yükseklik 2.20 m'den aşağı düşmemek üzere indirilebilir.
  
  garaj, kalorifer dairesi, odunluk, kömürlük, vb. gibi özellik arz eden yerlerin yükseklikleri bu kayıtlara tabi olmayıp, hizmetin gerektirdiği şekilde tespit ve tayin olunur.
  
  eğitim, sağlık, sanayi yapıları ile sinema, tiyatro ve konferans salonları, katlı otoparklar ve spor salonları gibi özellik arz eden yapılarda iç yükseklikler, teknolojik ve mimari gereklere göre belirlenir.
  
  pencereler
  
  madde 40- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) pencere boşluklarının belirlenmesinde, 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı resmi gazete'de yayımlanan "binalarda isı yalıtımı yönetmeliği" hükümlerine ve türk standartları enstitüsü standartlarına uyulması zorunludur.
  
  kapılar
  madde 41- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bütün yapılarda,
  
  kapı yükseklikleri : (2.10) m. den,
  
  kapı genişlikleri : bina giriş kapılarında ve yangın merdivenlerine açılan kapılarda (1.50) m. den, kapıların çift kanatlı olması halinde bir kanat (1.00) m. den
  
  daire giriş kapılarında (1.00) m. den, diğer mahallerin kapılarında (0.90) m. den az olamaz.
  
  döner kapılar, belirtilen ölçülerde yapılacak normal kapıların yanında ilave olarak bulunabilir.
  
  kapılarda eşik yapılamaz. eşik yapılması zorunlu hallerde özürlülerin hareketini, yangın çıkışlarını ve benzeri eylemleri engellemeyecek önlemler alınır.
  
  madde 42- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bitişik ve blok nizama tabi binalarda komşu parsel sınırı üzerindeki bitişik duvarlarda pencere ve kapı açılamaz.
  
  merdivenler
  madde 43- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) merdiven kolu ve sahanlık genişlikleri ile merdiven basamaklarının ölçüleri ve bunların yapımında uyulacak kurallar aşağıda belirlenmiştir.
  
  a. merdiven kolu ve sahanlıklar
  
  ortak merdiven ve sahanlık genişlikleri konut yapılarında (1.20) m. den, diğer yapılarda (1.50) m. den az olamaz. çatıya ve bodrum katlarına ulaşan ortak merdivenler ile servis merdivenlerinde de bu ölçülere uyulur. bu merdivenler ahşap olamaz.
  
  merdiven evlerinin bina cephesinden, çatıdan veya ışıklıktan doğrudan ışık alması ve merdivenlerin çatıya ve bodrumlara ulaştırılması zorunludur.
  
  merdiven basamakları ve sahanlık ölçülerine dair türk standartları enstitüsü standartlarının yukarıdaki ölçü ve miktarlardan küçük olması halinde bu madde hükümleri geçerlidir.
  
  merdivenlerin her iki tarafında da özürlülerle ilgili türk standartları enstitüsü standartlarına uygun korkuluk ve küpeşte yapılması, ayrıca sahanlık ve merdiven döşemelerinde ve kaplamalarında da standartlara uyulması zorunludur.
  
  b. merdiven basamaklarının ölçüleri:
  
  asansörü olmayan binalarda basamak yüksekliği (0.16) m. den, asansörlü binalarda (0.18) m. den fazla olamaz.
  
  basamak genişliği 2a+b= 60 ila 64 formülüne göre hesaplanır. formüldeki a= yükseklik, b= genişliktir.
  
  ancak bu genişlik (0.28) m. den az olamaz.
  
  balansmanlı merdivenlerde basamak genişliği en dar kenarda (0.15) m, basamak ortasında (0.28) m. den az olamaz.
  
  binalarda son kattaki bağımsız bölümlerle irtibatlı çatı arası piyeslerine çıkan merdivenlerde yukarıdaki şartlar aranmaz.
  
  evvelce yürürlükte olan mevzuata uygun olarak yapılmış yapılara bu yönetmelik hükümlerine göre kat ilavesi halinde mevcut merdiven ölçüleri ilave katlar için de aynen uygulanabilir.
  
  binalarda yangın önlemleri
  madde 44- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) binalarda alınması gereken yangın önlemleri aşağıda belirtilmiştir.
  
  a. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) yangın merdivenleri
  kat alanı 150 m2'den fazla ve birden fazla katı olan umumi binalarda, kat adedi 4'den fazla olan tüm yapılarda yangın merdiveni yapılması zorunludur. yapı sahibince istenirse daha az katlı yapılarda da yangın merdiveni yapılır.
  
  yangın merdiveni kitle içinde veya dışında komşu parsel sınırına (1.50) m'den daha fazla yaklaşmamak kaydıyla açık veya kapalı, yüksek katlı binalarda tamamen kapalı olarak düzenlenir. ancak, ilgili idarenin izni alınarak açık da yapılabilir. kargir veya betonarme olarak ilgili standartlara uygun, yangına dayanıklı ve kaygan olmayan malzemeden inşa edilen yangın merdivenleri kitle içinde tertiplendiğinde ısıya ve dumana karşı yalıtılmış, kapalı bir hacimde düzenlenir.
  
  yangın merdivenleri, çatı ve tabi zemine ulaşacak ve kaçış emniyetini sağlayacak şekilde tesis edilir.
  
  yangın merdiveninin genişliği, umumi ve yüksek katlı binalarda (1.20) m'den, diğer binalarda (0,90)m'den az olamaz.
  
  basamak genişliği (0,25) m'den az, yüksekliği (0,18) m'den fazla olamaz.
  
  merdiven basamaklarının her iki tarafında yangına dayanıklı malzemeden yapılmış korkuluk ve küpeşte bulunur.
  
  b. kaçış yolları
  yapıda tahliye anında yangın merdivenine ve çıkışa ulaşılmasını sağlayan, yüksek katlı ve umumi binalarda herhangi bir genel çıkıştan ayrı olarak düzenlenen, ışıklı ve sesli yönlendirme elemanlarının bulunduğu kaçış yolları tesis edilmesi zorunludur.
  
  yangın merdivenlerine yapının en uzak noktasından ulaşım mesafesi 30 m. yi geçemez.
  
  yangın merdiveni yapılması zorunlu olmayan umumi binalarda da kaçış yolları tesis edilir.
  
  c. kapılar
  yangın merdivenine ve kaçış yollarına açılan kapı kanatlarının kaçış yönüne açılacak, kendiliğinden kapanacak, duman sızdırmayacak şekilde ve ısıya dayanıklı malzemeden tesis edilmesi gerekir. bu kapılarda eşik yapılamaz.
  
  d. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) yangın dolabı kat alanı 150 m2'den fazla ve birden fazla katı olan umumi binalarda ve iskan edilsin veya edilmesin bodrum katlar dahil 5 ve daha fazla katlı binalarda, her katta yangın musluğu ve donatısı olan bir yangın dolabı yapılması zorunludur. kat alanı (800) m2'nin üzerindeki binalarda ise her katta en az iki yangın dolabı olacaktır.
  
  yangın muslukları, hacimleri 50 nci maddede belirlenen su depoları ile irtibatlandırılır.
  
  e. diğer önlemler
  bina dışında ana caddeden ulaşılabilecek en uygun yerde itfaiyenin kendi aracından su bağlantısı yapabileceği boru sistemi tesis edilir.
  
  umumi binalar ve tüm yüksek katlı binalarda özürlü, yaşlı ve çocukların yangından kaçışını sağlayan ısıya dayanıklı malzemeden imal edilmiş yangın kaçış hortumu ve bu gibi önlemler alınır.
  
  bitişik nizama tabi parsellerde komşu parseldeki yapıyla ortak yangın merdiveni düzenlenebilir.
  
  bu maddede yer almayan teknik hususlarda 4/11/1995 tarihli ve 22453 sayılı resmi gazete'de "kamu binalarının yangından korunması hakkında yönetmelik" hükümlerine uyulur.
  
  asansörler (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  madde 45-(13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) zemin kotundan itibaren kat adedi 4'den fazla olan yapılar ile bodrumda iskan edilen katlarla birlikte 5 ve daha fazla katlı yapılarda bodrumdan başlayan ve giriş dahil tüm katlara hizmet veren asansör yapılması zorunludur. yapı sahibince istenirse daha az katlı yapılarda da asansör yapılır.
  
  asansör kabinin dar kenarı (1.20) m. ve alanı (1.80) m2. den, kapı genişliği ise (0.90) m. den az olamaz. asansör önü sahanlık genişliği, asansör kapısı sürgülü ise en az (1.20) m., asansör kapısı dışa açılan kapı ise en az (1.50) m. olmalıdır.
  
  türk standartları enstitüsü standartlarının yukarıdaki ölçü ve miktarlardan küçük olması halinde bu madde hükümleri geçerlidir.
  
  (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) kullanılabilir katlar alanı 800 m2'den ve kat adedi 1'den fazla olan umumi binalarda en az bir adet asansör yapılması zorunludur. ayrıca, kat alanı 800 m2'den ve kat adedi 3'den fazla olan umumi binalarla yüksek katlı binalarda yukarıdaki esaslara uygun ve en az 2 adet olmak üzere binanın tipi, kullanım yoğunluğu ve ihtiyaçlarına göre belirlenecek sayıda asansör yapılması zorunludur. bu asansörlerden en az bir tanesinin herhangi bir tehlike anında, arıza veya elektriklerin kesilmesi halinde zemin kata ulaşıp kapılarını açacak, yangına dayanıklı malzemeden yapılmış, şaft içinde, duman sızdırmaz nitelikte, kesintisiz bir güç kaynağından beslenecek şekilde tesis edilmesi gerekmektedir.
  
  binalarda usulüne göre asansör yapılmış olması, bu yönetmelikte belirtilen şekil ve ölçülerde merdiven yapılması şartını kaldırmaz.
  
  asansörün yapılması ve işletilmesi ile ilgili hususlarda yukarıdaki hükümler de dikkate alınarak, 20/12/1995 tarihli ve 22499 sayılı resmi gazete'de yayımlanan "asansör yönetmeliği" ve türk standartları enstitüsü standartları hükümlerine uyulur.
  
  korkuluklar
  madde 46- her türlü binada: (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) balkon ve teras etrafında, 5'ten fazla basamağı bulunan açık merdivenlerde kotu (0.90) m'den az olan pencere boşluklarında, döşeme kotundan itibaren en az (0.90) m yüksekliğe kadar, fenni icaplara uygun olarak korkuluk yapılması mecburidir.
  
  bacalar
  madde 47- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  
  binalarda baca yapma koşulları aşağıda belirtilmiştir.
  
  a. kaloriferli binaların konut olarak kullanılan bağımsız bölümlerinin oturma ve yatma hacimlerinin en az birinde ve sıcak su tesisatı bulunmayan banyo ve mutfaklarında, sobalı binalarda ise hela ve koridor hariç tüm piyeslerde duman bacası yapılması zorunludur.
  
  kaloriferli umumi binaların her katında en az (1) adet duman bacası yapılması gereklidir.
  
  konut olarak kullanılan sobalı binaların ticari kullanışlı bağımsız bölümlerinde birer adet duman bacası yapılması zorunludur.
  
  bacaların türk standartları enstitüsü standartlarına uygun olarak yapılması zorunludur.
  
  şönt baca yapılamaz.
  
  b. şofben, kombi cihazı ve bu gibi ısıtma araçları hayati tehlike arz edecek şekilde yerleştirilemez ve havalandırmadan uzak olan piyeslerle, banyo ve helalarda yer alamaz.
  
  c. sınırları ilgili idare tarafından belirlenecek doğalgaz uygulama bölgeleri içinde inşa edilecek, iskan edilebilir bodrum katlar dahil 5 katlı binaların mutfaklarında, doğalgazla çalışan her cihaz için bir müstakil baca yapılacaktır. mutfak kokularını atmak için 2 ayrı şönt baca yapılması zorunludur. 10 katın üzerindeki binalarda aynı baca sistemi yapılmakla birlikte hermetik cihaz kullanılacaktır.
  
  kat kaloriferleri kazanı mutfak dışında özel bir bölmeye konulduğunda, bu mahallin en az (6) m3. hacminde olması, bina dış cephesinden havalandırılması ve bir müstakil bacasının bulunması gerekir.
  
  isıtmada denge bacalı sistemde olmayan doğal gaz sobalarının kullanılması halinde, her sobanın yukarıda belirlenen esaslara göre düzenlenen ayrı bir bacaya bağlanması gerekir.
  
  portikler
  madde 48- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) genel olarak portik bırakılması gereken yerlerde portik yüksekliği 3.50 m derinliği ise 4.00 m'dir.
  
  ancak, civarın teşekkül tarzı ve mevkiin özellikleri dolayısıyla bu miktarlar belediyece değiştirilebilir.
  
  pasajlar
  madde 49- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) ticaret bölgelerinde yapılacak pasajların:
  
  1. taban döşemesi üzerinde tavan alana kadar olan yüksekliği 3.50 m'den, uzunluğu 30.00 m'den, kısa pasajlarda koridor genişliği 3.00 m'den ve daha uzun pasajlarda 3.50 m'den az olmaması,
  
  2. her biri (1.50) m. den dar olmayan en az 2 giriş-çıkış kapısı ile yeteri kadar havalandırma bacası veya tertibatı haiz bulunması, pasaj giriş ve çıkışların merdivenle sağlanması gerektiği hallerde pasaj giriş-çıkış kapılarından en az birinin özürlünün giriş-çıkışına ve pasaj içine ulaşımına uygun olması,
  
  3. birden fazla katlı olmaları halinde her bir kat arasında 43. maddedeki şartlara uygun merdiven olması ve özürlülerin kullanımına uygun düzenlemelerin yapılması.
  
  4. bir kısmı veya diğer katları başka maksatlar için kullanılan binalar içerisinde bulunmaları halinde, diğer esas giriş merdiven, asansör ve geçit gibi tesislerle, bu tesislere ayrılan yerlerin pasaj dışında ve müstakil olarak tertiplenmesi gereklidir.
  
  su depoları, sıhhi tesisler ve fosseptikler
  madde 50- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  
  a) (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bu yönetmelikte belirtilen umumi yapılarda ve yüksek katlı yapılarda 15 m3'ün altında olmamak üzere, yapının kullanma amacı, günlük su ihtiyacı, seçilen yangın söndürme sistemi gibi kriterlere ve ulusal ve uluslararası standartlara uyulmak ve gerekli drenaj ve yalıtım tedbirleri alınmak şartıyla hacmi belirlenen su deposu bulundurulması zorunludur. diğer konut tipi binalarda ise yeterli büyüklükte su deposu ve hidrofor yeri ayrılır, yapı sahibinin isteğine bağlı olarak mekanik tesisat projelerine işlenerek tesis edilir. su depoları, gerekli drenaj ve yalıtım tedbirleri alınarak binanın bodrum ya da çatı katında tertiplenebileceği gibi, aynı koşulları taşımak şartıyla, bina alanı dışında ön, yan ve arka bahçelerde toprağa gömülü şekilde de yerleştirilebilir.
  
  ayrıca işhanı, büro, çarşı, pasaj, mağaza gibi binalarla, otel ve benzerlerinden en çok 25 kişiye; sinema, tiyatro gibi umumi binalarda ise en çok 50 kişiye, en az 1 kadın ve 1 erkek ve özürlüler için de en az 1 kadın, 1 erkek olmak üzere standardına uygun hela, pisuar ve lavabo yapılması gereklidir.
  
  kalorifer daireleri ve bacalar ısıtma ve buhar tesisleri 19/11/1984 tarihli ve 18580 sayılı resmi gazete'de yayımlanan "mevcut binalarda isı yalıtımı ile yakıt tasarrufu sağlanması ve hava kirliliğinin azaltılmasına dair yönetmelik" ile 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı resmi gazete'de yayımlanan "binalarda isı yalıtımı yönetmeliği" hükümlerine uygun olarak düzenlenir.
  
  b) genel olarak pis su kuyuları ile fosseptikler komşu hudutlarına 5.00 m'den fazla yaklaştırılamaz.
  
  ancak bahçe mesafelerinin müsait olmaması halinde özellikle bitişik yapı nizamına tabi yerlerde fenni ve sıhhi mahzur bulunmadığı takdirde bu mesafeleri azaltmaya veya birkaç komşuya ait fosseptikleri bir arada veya bitiştirerek yaptırmaya belediye yetkilidir.
  
  bodrumlarla ilgili bazı hususlar
  madde 51- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bodrum katlarla ilgili olarak 32 nci maddedeki hükümlere uyulur.
  
  kalorifersiz binaların bodrum katlarında eklenti ihdas etmemek kaydı ile her daire için en az (2.50) m2. lik odunluk, kömürlük veya depo ayrılması zorunludur.
  
  bodrum kapısı tamamen tretuvar üzerinde kalan fazla meyilli yollar dışında yapılacak ön bahçesiz binalarda, yol cephesinde bodrum girişi yapılamaz.
  
  kapıcı dairesi ve bekçi odası
  madde 52- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  
  1) kapıcı dairesi ayrılacak binalar:
  konut olarak kullanılacak kaloriferli veya kalorifersiz binalardır.
  
  bu binaların 12 daireden fazla olanlarında kapıcı dairesi yapılması mecburidir.
  
  2) bekçi odası ayrılacak binalar:
  işyeri ve büro olarak kullanılacak kaloriferli veya kalorifersiz binalardır. bu binaların brüt 1500 m2'den fazla olanlarında bekçi odası yapılması mecburidir.
  
  3) kapıcı dairelerinin ve bekçi odalarının ölçü ve nitelikleri:
  
  a. kapıcı dairelerinin ve bekçi odalarının taban döşemesi üst seviyesinin hiçbir yeri tabii zemine (0.50) m'den fazla gömülü olmayacaktır.
  
  b. kapıcı daireleri doğrudan ışık ve hava alabilecek şekilde düzenlenecektir. kapıcı dairelerinin bina içinde düzenlenmesi durumunda, en az 30 m2. inşaat alanı olmak üzere, her birisi en az (7.00) m2. ve dar kenarı en az (2.5) m. olmak üzere 2 yatak odası ve (9.00) m2. den az olmamak üzere 1 oturma odası, en az (3.00) m2. mutfak ve banyo veya hela ve duş yerinden oluşması gerekir.
  
  kapıcı dairelerinin bina dışında düzenlenmesi durumunda en çok 40 m2. inşaat alanında yukarıdaki ölçüleri sağlayacak 1 yatak odası, 1 oturma odası, mutfak ve banyo veya hela ve duş yerinden oluşması sağlanacaktır.
  
  c. bekçi odası en az (6.00) m2 büyüklüğünde ve doğrudan ışık ve hava alabilecek şekilde düzenlenecek ve en az (1.50) m2'lik bir helası olacaktır.
  
  müştemilatlar
  madde 53- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) binaların müştemilat kısımları mümkün ise binanın bodrumunda, aksi halde bahçede tertiplenir. 4 tarafı yol ile çevrili istisnai parseller dışında esas binaların yol tarafındaki cephe hatlarına tecavüz eden müştemilat binası yapılamaz. bu gibi istisnai parsellerde müştemilat binalarının yapılacağı yeri tayine belediye yetkilidir.
  
  müştemilat binalarının:
  
  1. dar kenarı (4.00) m' den yüksek noktasının tabii zeminden yüksekliği (2.50) m den fazla olamaz.
  
  2. esas binaya bitişik oldukları takdirde, komşu hudutlarına, aksi halde esas binaya uzaklıkları 18. maddede belirtilen miktarlardan az olamaz.
  
  3. yapı cinsleri ahşap olamaz.
  
  4. parsel durumu müsait olduğu takdirde esas binanın inşasından önce de yapılması mümkündür.
  
  5. kapıcı dairesi, garaj, odunluk, kömürlük, depo, mutfak, çamaşırhane ve benzeri hizmetler için olup, maksadı dışında kullanılamaz.
  
  paratonerler
  madde 54- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) içinde patlayıcı madde bulundurulan yerlerle, sivri ve yüksek bina ve tesislere paratoner konması mecburidir.
  
  bahçe duvarları
  
  madde 55- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) bahçe duvarlarının yüksekliği, binaların yol tarafındaki cephe hatlarının önünde (0.50) m yi, gerisinde ise (2.00) m yi geçemez. ayrıca üzerlerine yükseklikleri (1.00) m yi aşmayan parmaklık yapılabilir.
  
  fazla meyilli ve tehlike arz eden yerlerde uygulanacak şekli takdire belediye yetkilidir.
  
  okul, hastane, cezaevi, ibadet yerleri, elçilik, sefarethane, açık hava sineması ve benzerleri gibi özellik arz eden bina ve tesislerin bahçe duvarları ile sanayi bölgelerinde yapılacak bahçe duvarları bu madde hükmüne tabi değildir.
  
  şantiye binaları
  madde 56- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) lüzum ve ihtiyaca göre belirli bir süre içinde yapılıp yıkılması gereken şantiye binaları bu yönetmelikte belirlenen ölçülere tabi değildir.
  
  şantiye binalarının bulunduğu parsel içinde yapılması gereken esas bina ve müştemilat binası şartlarına tamamen uyması halinde yıktırılması gerekmez. lüzumlu formalitelerin tamamlanması suretiyle muhafaza edilmeleri mümkündür. aksi halde esas binaya kullanma izni verilebilmesi için şantiye binasının yıktırılmış olması şarttır.
  
  dördüncü bölüm
  yapı ruhsatı işleri
  
  madde 57- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) yapı ruhsat işleri aşağıdaki koşullara göre yapılır:
  
  1- yeni inşaat, ilave ve esaslı tadillerde; yapı ruhsatı almak için yapı sahipleri veya kanuni vekillerince, tapu kayıt örneği veya istisnai hallerde tapu kayıt örneği yerine geçen belgelerin eklendiği dilekçe ile başvurulur.
  
  tapu kayıt örneği yerine geçen belgeler; özel kanunlara göre tahsisi yapılıp henüz tapu siciline kaydedilmemiş ancak kanunlarında mülkiyet belgesi yerine geçmesine dair hüküm bulunan ilgili kamu kuruluşlarınca verilmiş tahsis belgesi, mülkiyete dair kesinleşmiş mahkeme kararı ve bu mahkeme kararına dayalı olarak yetkili makamlar tarafından verilen belge ve kesinleşmiş kamulaştırma kararlarıdır.
  
  2- belediyece, projelerin hazırlanmasına esas olmak üzere, parselin imar planı ve bu yönetmelik hükümlerine göre yapılanma şartlarını gösterir imar durumu (çap), aplikasyon krokisi, yol kotu tutanağı ve kanal kotu tutanağı düzenlenir. ayrıca, ilgili idarece imar planının yapımına veri teşkil eden jeolojik/jeoteknik etüt raporunun, parselin bulunduğu alanı da kapsayan bölümü parsel sahibine verilir. bu bilgilere göre gerektiğinde ilgili mühendislerce parsele ilişkin zemin etüt (jeoteknik etüt) raporu da hazırlanır.
  
  3- yapı sahibi ve kanuni vekillerince (2) numaralı bentteki belgelere göre yürürlükteki kanun, plan, yönetmelik, türk standartları, çevre şartları, fen, sanat ve sağlık kuralları ve tüm mevzuat hükümlerine uygun olmak üzere aşağıdaki projeler hazırlatılır.
  
  a) mimari proje; mimarlar tarafından hazırlanan vaziyet planı, bodrum katlar dahil tüm kat planları, çatı planı ile bunlara ilişkin en az 2 adet kesit ve yeteri sayıda görünüş, gerektiğinde sistem kesitleri ve nokta detayları bulunan avan ve tatbikat projeleri ile ilgili mühendisler tarafından hazırlanan ısı yalıtım projesi ve/veya raporu, aplikasyon belgesi, yerleşme ve yapının özelliği nedeniyle ilgili idarece istenecek peyzaj projelerinden oluşur.
  
  b) statik proje; mimari projeye uygun olarak, inşaat mühendisleri tarafından hazırlanan, ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen, betonarme, yığma, çelik ve benzeri yapıların türlerine göre taşıyıcı sistemlerini gösteren, bodrum kat dahil tüm kat planları, çatı planları, bunların kesitleri, detayları ve hesaplarıdır. bu hesaplarda zeminin fiziksel parametreleri, zemin-temel-yapı etkileşimi ve temel tasarımının belirlenmesinde, mühendislik hizmetleri içeren standartlara ve bakanlıkça yayımlanan "zemin ve temel etüdü raporlarının hazırlanmasına ilişkin esaslar'a uyulur.
  
  c) mekanik tesisat projesi; mimari projeye uygun olarak, makina mühendisleri tarafından hazırlanan, ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen sıhhi tesisat, ısıtma (kalorifer, kat kaloriferi ve benzeri), soğutma, havalandırma projeleri ve ısı yalıtım raporudur. idare, yapının özelliğine göre bu projelerden gerekli olanları ister.
  
  d) elektrik tesisat projesi; mimari projeye uygun olarak, elektrik mühendisleri tarafından hazırlanan, ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen elektrik iç tesisatı (kuvvetli ve zayıf akım) ile makina mühendisiyle birlikte hazırlanan asansör projeleridir. idare, yapının özelliğine göre bu projelerden gerekli olanları ister.
  
  yukarıda adı geçen projeler ve ayrıca yapının özelliği ve mahallin şartlarına göre idarece ek olarak istenen, ilgili mühendislerce hazırlanan proje, rapor ve belgeler, bayındırlık ve iskan bakanlığınca kabul ve tespit edilen çizim ve tanzim standartlarına, türk standartları enstitüsünce hazırlanan standartlara ve ilgili tüm yönetmeliklere uygun olmak zorundadır.
  
  projelerin başında, arsanın yeri, tapu kaydı, pafta, ada, parsel numaraları, alanı, özel durumlarda varsa içerdiği yapılar, yapılacak yapının; cinsi, kat adedi, bina ve yapı inşaat alanları, kullanım amacı, yapı sahibi, yapı müteahhidi, proje müellifleri, fenni mesulleri hakkında gerekli bilgileri içeren bilgi tablosunun yer alması zorunludur.
  
  4- proje müelliflerince hazırlanarak imzalanan tatbikat projeleri (5) takım halinde düzenlenerek, usulüne göre dosyalanıp, belediyenin ilgili birimlerine teslim edilir. idarece, ruhsata esas belgeler plan ve mevzuat hükümlerine göre incelenir. eksik ve/veya yanlış bulunmuyor ise başvuru tarihinden itibaren 30 gün içinde ruhsat verilir. eksik ve/veya yanlış bulunuyor ise başvuru tarihinden itibaren 15 gün içerisinde yazı ile bildirilerek iade edilir. eksik ve yanlışlar giderildikten sonra yapılacak başvurudan itibaren 15 gün içinde yapı ruhsatı verilir. yapı ruhsatı verilmeden önce yapıyla ilgili fenni mesuliyetin üstlenilmiş olması şarttır.
  
  5- proje müellifi mimarlar ve mühendislerin, 6235 sayılı türk mühendis ve mimar odaları birliği kanunu uyarınca, ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları, büro tescillerini yaptırıp her yıl için yenilemeleri gerekmektedir. idare, kanuna aykırı uygulama nedeniyle süreli olarak hakları kısıtlanan proje müelliflerinin bu durumunu denetlemek üzere ilgili meslek odasınca düzenlenen, meslek adamının o andaki sicil durumunu gösterir, işin adı yazılı belgeyi her proje için ister. haklarında kısıtlama bulunan meslek adamlarına ait projeler onaylanmaz. idare, projeleri incelerken 5846 sayılı fikir ve sanat eserleri kanununa uygunluğu da gözetir.
  
  ancak, imar kanununun 38 inci maddesinde sayılan mühendisler, mimarlar ve şehir plancıları dışında kalan fen adamlarının yetki, görev ve sorumlulukları saklıdır.
  
  kamuda görevli olup, kamu kurumlarına ait projeleri yapan, 3458 sayılı mühendislik ve mimarlık hakkında kanun uyarınca mühendislik ve mimarlık hizmeti verme ehliyetine sahip mimar ve mühendisler, meslek odasına kayıt ve büro tescili hakkındaki yükümlülüklere tabi değildir."
  
  fenni mesuliyet hizmetleri ve sicil
  madde 58- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) fenni mesuliyet hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgililerin sicillerinin tutulmasına dair esaslar aşağıda belirlenmiştir.
  
  fenni mesuliyet:
  fenni mesuller, 57 nci maddede belirtilen esaslara göre düzenlenen ruhsat eki projelerin uygulanmasının denetimi için mal sahibi veya vekili tarafından belirlenirler ve ilgili idareye karşı görevli ve sorumludurlar.
  
  proje ile ilgili sorumluluk proje müellifine ait olmak üzere yapının fenni mesuliyeti, konusu, ilgisi ve yapım aşamasına göre mimar, inşaat, makina ve elektrik mühendisleri tarafından ayrı ayrı yürütülür. ayrıca idare varsa ek projelerin fenni mesuliyetini, konusuna göre ilgili meslek adamlarının üstlenmesini ister.
  
  fenni mesuller ünvanına ve eğitimine göre, yapının kanuna, plana, yönetmeliklere, ilgili diğer mevzuat hükümlerine, fen, sanat, sağlık kurallarına, ruhsat eki projelerine, türk standartları enstitüsü standartlarına, teknik şartnamelere uygun yapılıp yapılmadığını denetleyeceğine dair taahhütnameyi ilgili idareye vermek zorundadır. taahhütnamede fenni mesul ile mal sahibi arasında yapılan sözleşmede belirlenen fenni mesuliyet bitiş süresine ilişkin bilginin yer alması gerekir. ayrıca, noter tasdikli imza sirküleri, bağ-kur veya sigorta kaydı, her yıl yenilenecek vergi kayıt belgesi de idareye verilir.
  
  idare; aynı zamanda, kanuna ve mevzuata aykırı uygulama nedeniyle süreli olarak faaliyetleri kısıtlanan fenni mesullerin bu durumu hakkında bilgilenmek ve aşağıda belirlenen inşaat alanı sınırlamalarının denetimini sağlamak üzere, ilgili meslek odasınca düzenlenen, sicil durumunu ve fenni mesuliyet üstlenilen işin adı ile fenni mesulün üzerinde bulunan fenni mesuliyete ilişkin inşaat alanını (m2) belirtir belgeyi ister. yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinin birer örneği ilgili meslek odalarına gönderilir.
  
  meslek odaları, fenni mesuliyete ilişkin yapı inşaat alanı sınırlamasının kontrolünü bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten başlamak üzere kayıtlarına giren yapı ruhsatı ile bu ruhsata istinaden düzenlenen yapı kullanma izin belgelerini veya fenni mesul sözleşmelerini veya istifa dilekçelerini dikkate alarak yerine getirirler.
  
  fenni mesulün, yapının bulunduğu il sınırları içinde ikamet etmesi esastır. farklı bir ilde fenni mesuliyet üstlenilebilmesi için ilgili idarenin uygun görmesi ve yapı yeri ile fenni mesulün işyeri arasındaki mesafenin en fazla 200 km olması gerekir.
  
  fenni mesullerden, mimar veya inşaat mühendisi 30 000 m2'den, makina mühendisi 60 000 m2'den, elektrik mühendisi 120 000 m2'den fazla inşaatın, fenni mesuliyetini aynı anda üstlenemez. üzerinde başka bir fenni mesuliyet bulunmamak koşulu ile bu miktarları aşan tek ruhsata bağlı inşaatlarda bu şart aranmaz.
  
  tek ruhsata bağlı, yapı inşaat alanı 3000 m2'den fazla olan inşaatlarda yapı denetiminde fenni mesullere yardımcı olmak üzere uzmanlık konusuna göre birer fen adamı görevlendirilir. bu fen adamlarından, aynı anda ve il sınırları içinde kalmak kaydıyla inşaatla ilgili fen adamı 15 000 m2'den, tesisatla ilgili fen adamı 30 000 m2'den, elektrikle ilgili fen adamı 60 000 m2'den fazla inşaatta görevlendirilemez.
  
  işin konusuna göre ilgili fenni mesuller ve yardımcısı fen adamları yapı ruhsat formunda belirlenenler ile aşağıda belirtilen yapım aşamalarında yapı yerinde bulunmak ve aşağıda sıralanan işlerin yapılmış olduğuna ilişkin açıklamaları yapı denetim defterine işlemek zorundadır.
  
  a) aplikasyon,
  
  b) hafriyat ve zemin hazırlama ve zemin etüdü ve emniyet gerilmesi testlerinin yapımı,
  
  c) temel inşaatın tamamlanması ve temel vizesi düzenlenmesi,
  
  d) temel ve çatı dahil her katın kalıp, demir, beton ve tesisat donanımı,
  
  e) su ve ısı yalıtım vizesi,
  
  f) malzemenin kullanımından önce türk standartları enstitüsü standartlarına uygunluğunun denetimi,
  
  g) tesisat, elektrik, kanalizasyon vizeleri,
  
  bu maddeye göre istihdam edilen fen adamlarının bu görevi kabul ettiklerine dair taahhütnamenin ilgili idareye verilmesi zorunludur.
  
  sicil:
  fenni mesullerin sicilleri, ilgili meslek odalarınca, ilgili idareden alınacak iş bitirme belgeleri de dikkate alınarak tutulur ve yeni bir fenni mesuliyet üstlenilmesinde bu siciller dikkate alınır.
  
  fen adamlarının sicilleri, belediye ve mücavir alan sınırları içinde, belediyelerin ilgili birimlerince tutulur ve bu sicillerin birer kopyaları her yıl sonunda valiliğe (bayındırlık ve iskan müdürlüğü) gönderilir. belediye ve mücavir alan sınırları dışındaki yerlerde görev yapacak fen adamlarının sicillerinin tutulması valiliğe (bayındırlık ve iskan müdürlüğü) aittir. sicil fişleri yapının inşaat ruhsatı alınmasından yapı kullanma izninin alınmasına dek geçecek süreyi, bu süreç içindeki faaliyetlerin hepsini içine alır. fen adamlarının sicillerinin tutulmasında fenni mesullerin bildireceği görüş ve kanaatler esas alınır.)
  
  madde 59- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  kamuya ait yapı ve tesisler:
  
  kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti ve kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydı ile avan projeye göre ruhsat verilir.
  
  ancak, kamu kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan karayolu, demiryolu, tünel, köprü, menfez, baraj, hidroelektrik santralı,sulama ve su taşıma hatları, enerji nakil hatları, boru hatları (doğal gaz boru hattı ve benzeri), silo, rafineri gibi enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma hizmetleri ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı niteliğinde olan kontrol kulübesi, trafo, eşanjör, elavatör, konveyör gibi yapılar inşaat ruhsatına tabi değildir. bu tür yapı ve tesislerin inşasına başlanacağının, ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilmesi gerekir.
  
  devletin güvenlik ve emniyeti ile türk silahlı kuvvetlerinin harekat ve savunması bakımından gizlilik arz eden yapılara; belediyeden alınan imar durumuna göre kat nizamı, cephe hattı, inşaat derinliği ve toplam inşaat metrekaresine uyularak projelerinin kurumlarınca tasdik edildiği, statik ve tesisat sorumluluğunun kurumlarına ait olduğu ilgili belediyesine yazı ile bildirildiği takdirde, 58 inci maddede sayılan belgeler aranmaksızın yapı ruhsatı verilir.
  
  madde 60- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) belediyece, büyüklüğü ve bazı özellikleri dolayısıyla uygun görülen yapıların projeleri, 1/100 veya 1/200 ölçekli, ancak 1/50 ölçekli proje tekniğinde çizilmiş olarak istenir.
  
  madde 61- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) mevcut yapının yürürlükteki tüm mevzuat hükümlerine aykırı olmaması şartı ile imar planı, bu yönetmelik hükümleri ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak esaslı tamir ve tadili yapılabilir. ancak, ilave esaslı tamir ve tadil yapılabilmesi için ruhsat alınması zorunludur. yapı ruhsatı alınmış inşaatlarda yapılacak ruhsata tabi ilave ve esaslı tadilatlarda, ilgili idarece proje müelliflerinin uygun görüşü aranır.
  
  madde 62- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) yapı ruhsatı alınmış olan yeni inşaat, ilave ve esaslı tadillerde, sonradan değişiklik yapılması istendiğinde mimari projenin yeniden tanzim edilmesi gerekir.
  
  bu değişiklik yapının statik ve tesisat esaslarında da değişiklik yapılmasını gerektirdiği takdirde istenen belgelerde de gerekli değişiklik yapılır.
  
  projenin üzerinde ayrıca tadilat projesi gerektirmeyen basit düzeltmeler, proje müellifinin bilgisi dahilinde bütün nüshalarda yapılarak, belediyece mühürlenip imzalanır.
  
  ilave ve tadilat projeleri 5 takım olarak düzenlenerek 57 nci maddedeki esaslara uygun olarak onaylanır.
  
  madde 63- (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) basit tamir ve tadiller ile korkuluk, pergola ve benzerlerinin yapımı ile bölme duvarı, bahçe duvarı, duvar kaplamaları, baca, saçak ve benzeri elamanların tamirleri ruhsata tabi değildir. bunlardan iskele kurmayı gerektirenler için belediyeye yazılı müracaat edilmesi zorunludur. bu kapsamda kalmakla birlikte binanın ısı yalıtımını etkileyen işlemler yapılamaz.
  
  yapı kullanma izni (02.09.1999 tarihli ve 23804 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik)
  madde 64- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) yapı tamamlandığında tamamının veya kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığında bu kısımlarının kullanılabilmesi için, inşaat ruhsatını veren belediye veya valilikten izin alınması zorunludur. bu iznin alınması için ilgili idareye yapılan başvuru dilekçesi ekinde, fenni mesullerin yapının projelerine, fen ve sağlık kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını belirten raporları yer alır.
  
  mal sahibinin müracaatı üzerine belediye veya valilik, yapının ruhsat ve eklerine, fen ve sağlık kurallarına uygun olarak tamamlanıp tamamlanmadığını, türk standartları enstitüsü standartlarına uygun malzeme kullanılıp kullanılmadığını belirler.
  
  yapının mevzuata uygun bulunması halinde, 30 gün içinde yapı kullanma izin belgesi düzenlenir. aksi halde, eksiklerinin tamamlanarak yapının mevzuata uygun hale getirilmesi istenir. eksiklerin tamamlanmasından sonra, aynı süreç izlenerek yapı kullanma izin belgesi düzenlenip, yapı kullanma izni verilir. yapı kullanma izin belgesinin birer örneği, mal sahibi ve/veya sahiplerine, yapının müteahhidine, proje müelliflerine ve fenni mesullere verilir.
  
  (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik) yapının kısmen kullanılması mümkün olan kısımlarına yapı kullanma izni düzenlenebilmesi için, bu bölümlere hizmet veren ortak kullanım alanlarının tamamlanmış ve kullanılabilir olması ve yapıda mevzuata aykırılığın bulunmaması şarttır.
  
  ilgili idarece yapı kullanma izin belgesi düzenlenmeden önce tapu kaydında cins değişikliği yaptırılması zorunludur. (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle yürürlükten kaldırılmıştır)
  
  yapı kullanma izninin verildiği tarih, yapının tamamlandığı tarihtir. 5 yıllık ruhsat süresi içinde yapı kullanma izninin düzenlenmesi gerekir. aksi halde, bu yönetmeliğin 12 nci maddesindeki hükümler uygulanır.
  
  kullanma izni verilmeyen ve alınmayan yapılar elektrik, su, kanalizasyon, haberleşme ve benzeri hizmetlerden ve tesislerden faydalanamazlar. bu hizmetlerden yararlanılması durumunda hizmeti veren idare sorumludur. kısmi yapı kullanma iznine bağlanan yapının yalnızca bu bölümleri bu hizmetlerden yararlandırılır.
  
  geçici madde 1- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle değişik.) bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce ruhsat alınarak inşa edilen, o tarihteki mevzuata göre yangın merdiveni inşa edilmesi zorunlu olduğu halde yapılmayan yapılar, bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde ilgili idarelerce tespit edilir. bu yapılara, tespitten sonra 2 yıl içinde yangın merdiveni yaptırılır.
  
  geçici madde 2- (13.7.2000 gün ve 24108 sayılı r.g.'de yayımlanan yönetmelikle eklenmiştir.) ruhsat alınarak inşaasına başlanan ancak 5 yıllık ruhsat süresi sonunda yapı kullanma izni düzenlenmeyerek imar kanununun 29 uncu maddesi uyarınca ruhsatı hükümsüz hale gelen yapılar, ilgililerince yapılan başvurularla ve/veya idarelerce yerinde ve dosyasında yapılacak inceleme ve araştırmalarla bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde tespit edilir.
  
  bu yapılar, ruhsat alındığı tarihteki yönetmelik ve ruhsat eki projeler kapsamında incelenir ve mevzuata uygun olanlara ilk ruhsat alındığı tarihteki yönetmelik hükümlerine göre yeniden yapı ruhsatı düzenlenir ve inşaası tamamlanan yapılara yapı kullanma izni verilir.
  
  bu süre içerisinde tespiti yapılmayan yapılara yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı resmi gazete'de yayımlanan yönetmelikle değişik 12 nci maddesi hükümleri uygulanır.
  
  beşinci bölüm
  yürürlük ve uygulama
  
  madde 65- bu yönetmelik 3194 sayılı imar kanunu ile birlikte yürürlüğe girer.
  
  madde 66- bu yönetmelik hükümleri (.....) belediye başkanı tarafından uygulanır.
  
  - - - - -
  
  (mimarlar odansından alınmıştır)^***
• (bkz: imar kanunu)
• (bkz: ansiklopedi sourtimes org)
• hükümetin yönetmelikte sürekli değişiklik atağı yaptığı son yıllarda istanbul'daki ruhsat projeciliğinden uzak kaldığım için "son" güncel yönetmeliğe ulaşmak konusunda sıkıntıda kaldım.
  
  bakanlığın ilgili sayfasına girip güncel mevzuata ulaşmak istediğimde siteden blok yemem (ki bu benim için şaşırtıcı değil) üzerine on yılı aşkın süredir resmi üyesi olduğum mimarlar odasıyla iletişime geçmek zorunda kaldım.
  
  zira ınternette ulaşabildiğim sitelerde yayınlanan yönetmelikler güncel değildi. kaldı ki "emlakçı.com" türevindeki siteler bırak imar yönetmeliğini emlakla ilgili bile güvenilir değil.
  
  mimarlar odasının sitesindeki son yönetmelikte ise minimum piyes ölçüleri ile ilgili maddede minimum banyo ölçüsü 3.6 m2 görünüyor. fakat yanılmıyorsam geçen yıllarda yönetmelikte bir değişik ile piyes ölçüleri revize edilmiş, örneğin banyolar minimum 4.2 metrekareye çıkarılmıştı.
  
  ölçülerde yeniden geriye dönüş mü oldu? yoksa mimarlar odası sayfasındaki yönetmelik güncel değil mi?
  
  bu konudaki güncel durumu bilenler yeşillendirebilir.
  
  ...
  
  edit: müteahhitlerin daha çok ev sahibi olmak için minimum ölçülerde tasarlanmasını istedikleri istanbul'daki kutu boyutlarındaki yeni evlerden yakınan potansiyel ev sahipleri nedeniyle minimum piyes ölçülerinde iyileştirmeye gidildiği söylenip metrekare artırımına dair revize yönetmelik konulmuştu önümüze. geçerliliği konusunda bilgisi olanlar aydınlatabilir.
• deprem bölgesindeki birçok belediyenin ilave tedbirlerle sıkılaştırdığı yönetmeliklerdir. fakat uygulamada birçok müteahhitin defaatle karşı çıkacağı durumlar olacak.
  
  gaziantep büyükşehir belediyesi prefabrik ve çelik yapılar harici yapılarda radye temel şartı koşmuş ve imar durumu farketmeksizin asmolen döşeme uygulamasını rafa kaldırmış.
  
  edit: konuyla ilgili mesaj atıp engelleyen yasam gurmesi adlı çaylak yazar benzer bilgileri içeren bir entry'i benden önce girmiş. bu entry'i de onun entry'sinden kopyalayıp yazdığımı düşünerek utanmanız sıkılmanız da mı yok falan demiş, ilginç. entry herhangi bir araştırma içermeyip imo gruplarında bugün paylaşılan ve radye temel zorunluluğu gibi çok yüzeysel bir bakış açısı içermesi sebebiyle çokça tartışılan bilgilerden ibaret. şu entry'den “benim entrymi kopyaladığğğğ!!” çığırtkanlığı yapacak ne yaşıyorsunuz merak ediyorum. aradığı ilgiyi burdan vermiş olayım.