punctum

• barthes’in fotograf uzerine yazdigi camera lucida kitabinda yeralan kavram ikilisinden ikincisi. (ilki icin (bkz: studium).) punctum latincede sivri uclu bir nesne ile olusturulan iz, delik, siyrik gibi manalara gelir. barthes’in kullandigi sekliyle ise punctum, fotografta, studium’la aciklanan ortak alani delen, yirtan, ve o imgeyi kisisellestiren, fotograftan ok gibi cikip bize saplanan ogedir. punctum hicbir ortak dille, tarihsel sosyal kulturel gondermeyle aciklanamaz, fotografin bir kosesinde yer alan ufak bir ayrintida gizlidir. (barthes kitabin ilerleyen kisminda punctum’u sadece detayla sinirlandirmaz, yalniz o konuya henuz girmeyelim.) fotograftaki cocugun kivrim kivrim dusmus corabi, adamin gozlugu, bir agacin dalinin durusu, … hersey punctum olabilir. yalniz onu fotograftaki diger gorununenlerden ayiran, gelip bizi bir anda yakalamasi, anlam veremedigimiz, deneyimlerimizle ya da bilgimizle aciklanamayacak bir ayrinti olmasidir. oraya bilincli ya da bilincsiz yerlestirilmis olmasi da onemli degildir, cunku punctum fotografcinin niyetiyle degil, tamamen kisisel bir etkilenme ile ilgilidir. etrafimizda hergun yuzlercesi ile karsilastigimiz en sofistikesinden en banaline herhangi bir fotografta punctum’la karsilastigimizda o fotograf bizim icin digerlerinden ayirtedilir olur; biriciklesir. studium inceleme, analiz, okuma ile meydana cikarken, punctum bir anda firlar, gelir gozumuze carpar, deler, oyle aramayla bulunmaz. tamamen oznel, kisisel olan punctumla karsilasmadigimiz surece bir fotograf anca genel bir ilgi, sok, takdir, vs yaratir ama sarsmaz, tersyuz etmez. yine barthes’a gore, punctum zaman icinde degisebilir de. yani ayni fotografa iki ayri zamanda bakildiginda, bu delip gecen oge de yerdegistirebilir; yasli kadinin dokuk dislerinden yanindaki adamin gulerken agzinin aldigi sekle gecebilir sozgelimi. hic belli olmaz bu isler. bu noktada belirtilmesi gereken birsey ise, punctum’u aciklamaya kalktigimizda onun tam da olus bicimine ihanet etmeye baslamisiz demektir. yani neden su degil de bu ayrintiya takildigimizi kendimize ya da baskasina aciklamak demek, analiz etmek yani studuim’a gecmeye baslamak demektir. zaten bu studium-punctum ikilisinin fotografta nasil hem ayni anda bulunup hem de birbirleriyle iliskili ve farkli isledikleriyle ilgilidir. sozgelimi barthes, punctumu aciklayabilmek icin bazi fotograflardan bahseder ve orada gordugu punctum’un hangi ayrintida yattigini soyler. sonra bunun nedenini aciklamaya geldiginde is, aciklamasini yapar ama iste bu sekilde o gizemli, yaralayici ogeyi, dile dokup anlasilir kilmaya calisarak, tam da ozune aykiri davrandigini ama bunun kacinilmaz oldugunu belirtir. (bkz: herkes sevdigini oldurur)