arhaveli ismail'in hikayesi

• bir nazim hikmet ran siiri;
  " ateşi ve ihaneti gördük.
  
  düşman ordusu yine başladı yürümeğe.
  akhisar, karacabey,
  bursa ve bursa'nın doğusunda aksu,
  çarpışarak çekildik...
  920'nin
  29 ağustos'u:
  uşak düştü.
  yaralı
  ve dehşetli kızgın
  fakat toprağımızdan emin,
  dumlupınar sırtlarındayız.
  nazilli düştü.
  
  ateşi ve ihaneti gördük.
  dayandık
  dayanmaktayız.
  
  1920 şubat, nisan, mayıs,
  bolu, düzce, geyve, adapazarı:
  içimizde hilâfet ordusu,
  anzavur isyanları.
  ve aynı sıradan,
  3 ekim konya.
  sabah.
  500 asker kaçağı ve yeşil bayrağıyla delibaş
  girdi şehre.
  alaeddin tepesinde üç gün üç gece hüküm sürdüler.
  ve manavgat istikametlerinde kaçıp
  ölümlerine giderken
  terkilerinde kesilmiş kafalar götürdüler.
  
  ve 29 aralık kütahya:
  4 top
  ve 1800 atlı bir ihanet
  yani çerkez ethem,
  bir gece vakti
  kilim ve halı yüklü katırları,
  koyun ve sığır sürülerini önüne katıp
  düşmana geçti.
  yürekleri karanlık,
  kemerleri ve kamçıları gümüşlüydü,
  atları ve kendileri semizdiler...
  
  ateşi ve ihaneti gördük.
  ruhumuz fırtınalı, etimiz mütehammil.
  sevgisiz ve ihtirassız çıplak devler değil,
  inanılmaz zaafları, korkunç kuvvetleriyle,
  silâhları ve beygirleriyle insanlardı dayanan.
  beygirler çirkindiler,
  bakımsızdılar,
  hasta bir fundalıktan yüksek değillerdi.
  fakat bozkırda kişneyip köpürmeden
  sabırlı ve doludizgin koşmasını biliyorlardı.
  insanlar uzun asker kaputluydu,
  yalnayaktı insanlar.
  insanların başında kalpak,
  yüreklerinde keder,
  yüreklerinde müthiş bir ümit vardı.
  insanlar devrilmişti, kedersiz ve ümitsizdiler.
  insanlar, etlerinde kurşun yaralarıyla
  köy odalarında unutulmuştular.
  ve orda sargı,
  deri
  ve asker postalları halinde
  yan yana, sırtüstü yatıyorlardı.
  koparılmış gibiydi parmakları saplandığı yerden
  eğrilip bükülmüştü
  ve avuçlarında toprak ve kan vardı.
  
  ve asker kaçakları,
  korkuları, mavzerleri, çıplak, ölü ayaklarıyla
  karanlıkta köylerin içinden geçiyorlardı.
  acıkmıştılar,
  merhametsizdiler,
  bedbahttılar.
  şosenin ıssız beyazlığına inip
  nal sesleri ve yıldızlarla gelen atlıyı çeviriyor
  ve bolu dağında ekmek bulamadıkları için
  deviriyorlardı uçurumlara:
  şayak, cıgara kâadı, tuz ve sabun yüklü yaylıları.
  
  ve çok uzak,
  çok uzaklardaki istanbul limanında,
  gecenin bu geç vakitlerinde,
  kaçak silâh ve asker ceketi yükleyen laz takaları:
  hürriyet ve ümit,
  su ve rüzgârdılar.
  onlar, suda ve rüzgârda ilk deniz yolculuğundan beri vardılar.
  tekneleri kestane ağacındandı,
  üç tondan on tona kadardılar
  ve lâkin yelkenlerinin altında
  fındık ve tütün getirip
  şeker ve zeytinyağı götürürlerdi.
  şimdi, büyük sırlarını götürüyorlardı.
  şimdi, denizde bir insan sesinin
  ve demirli şileplerin kederlerini
  ve kabataş açıklarında sallanan
  saman kayıklarının fenerlerini
  peşlerinde bırakıp
  ve karanlık suda amerikan taretlerinin önünden akıp
  küçük,
  kurnaz
  ve mağrur
  gidiyorlardı karadeniz'e.
  dümende ve başaltlarında insanları vardı ki
  bunlar
  uzun eğri burunlu
  ve konuşmayı şehvetle seven insanlardı ki
  sırtı lâcivert hamsilerin ve mısır ekmeğinin
  zaferi için
  hiç kimseden hiçbir şey beklemeksizin
  bir şarkı söyler gibi ölebilirdiler...
  
  karanlıkta kurşunîi derisi kırmızıya boyanan
  baltabaş gemi
  ingiliz torpitosudur.
  ve dalgaların üstünde sallanarak
  alev alev
  yanan:
  şaban reisin beş tonluk takası.
  
  kerempe fenerinin yirmi mil açığında,
  gecenin karanlığında,
  dalgalar minare boyundaydılar
  ve başları bembeyaz parçalanıp dağılıyordu.
  rüzgar:
  yıldız - poyraz.
  esirlerini bordasına alıp
  kayboldu ingiliz torpitosu.
  şaban reisin teknesi
  ateşten diregiyle gömüldü suya.
  
  arheveli ismail
  bu ölen teknedendi.
  ve şimdi
  kerempe fenerinin açığında,
  batan teknenin kayığında
  emanetiyle tek başınadır,
  fakat yalnız değil:
  rüzgârın,
  bulutların
  ve dalgaların kalabalığı,
  ismail'in etrafında hep bir ağızdan konuşuyordu.
  
  arheveli ismail
  kendi kendine sordu:
  «emanetimizle varabilecek miyiz? »
  kendine cevap verdi:
  «varmamış olmaz.»
  
  gece, tophane rıhtımında
  kamacı ustası bekir usta ona:
  «evlâdım ismail, » dedi,
  «hiç kimseye değil, » dedi,
  «bu, sana emanettir.»
  
  ve kerempe fenerinde
  düşman projektörü dolaşınca takanın yelkenlerinde,
  ismail, reisinden izin isteyip,
  «şaban reis, » deyip,
  «emaneti yerine götürmeliyiz, » deyip
  atladı takanın patalyasına,
  açıldı.
  
  «allah büyük
  ama kayık küçük» demiş yahudi.
  ismail bodoslamadan bir sağnak yedi,
  bir sağnak daha,
  peşinden üç-kardeşler.
  ve denizi bıçak atmak kadar iyi bilmeseydi eğer
  alabora olacaktı.
  
  rüzgâr tam kerte yıldıza dönüyor.
  ta karşıda bir kırmızı damla ışık görünüyor:
  sıvastopol'a giden bir geminin
  sancak feneri.
  
  elleri kanayarak
  çekiyor ismail kürekleri.
  ismail rahattır.
  kavgadan
  ve emanetinden başka her şeyin haricinde,
  ismail unsurunun içinde.
  emanet:
  bir ağır makinalı tüfektir.
  ve ismail'in gözü tutmazsa liman reislerini
  ta ankara'ya kadar gidip
  onu kendi eliyle teslim edecektir.
  
  rüzgâr bocalıyor.
  belki karayel gösterecek.
  en azdan on beş mil uzaktır en yakın sahil.
  fakat ismail
  ellerine güvenir.
  o eller ekmeği, küreklerin sapını, dümenin yekesini
  ve kemeraltı'nda fotika'nın memesini
  aynı emniyetle tutarlar.
  
  rüzgâr karayel göstermedi.
  yüz kerte birden atlayıp rüzgâr
  bir anda bütün ipleri bıçakla kesilmiş gibi
  düştü.
  
  ismail beklemiyordu bunu.
  dalgalar bir müddet daha
  yuvarlandılar teknenin altında
  sonra deniz dümdüz
  ve simsiyah
  durdu.
  ismail şaşırıp bıraktı kürekleri.
  ne korkunçtur düşmek kavganın haricine.
  bir ürperme geldi ismail'in içine.
  ve bir balık gibi ürkerek,
  bir sandal
  bir çift kürek
  ve durgun
  ölü bir deniz şeklinde gördü yalnızlığı.
  ve birdenbire
  öyle kahrolup duydu ki insansızlığı
  yıldı elleri,
  yüklendi küreklere,
  kırıldı kürekler.
  
  sular tekneyi açığa sürüklüyor.
  artık hiçbir şey mümkün değil.
  kaldı ölü bir denizin ortasında
  kanayan elleri ve emanetiyle ismail.
  ilkönce küfretti.
  sonra, «elham» okumak geldi içinden.
  sonra, güldü,
  eğilip okşadı mübarek emaneti.
  sonra...
  sonra, malûm olmadı insanlara
  arhaveli ismail'in âkıbeti..."